Φαρμακευτική αγωγή σε παιδιά με ΔΕΠΥ: Συχνά διαρκεί πολλά χρόνια

Νέα μελέτη από τη Φινλανδία διαπίστωσε ότι τα παιδιά με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) παραμένουν συχνά σε φαρμακευτική αγωγή για αρκετά χρόνια, με τις μεγαλύτερες διάρκειες χρήσης να παρατηρούνται σε αγόρια μικρότερης ηλικίας. Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό European Child & Adolescent Psychiatry, ανέλυσε δεδομένα σε εθνικό επίπεδο και αποκάλυψε ότι ένα στα τέσσερα παιδιά που ξεκινούν αγωγή ηλικίας 6 έως 8 ετών, συνεχίζουν να τη λαμβάνουν για τουλάχιστον εννέα χρόνια.

Αυτή η μεγάλης κλίμακας μελέτη προσφέρει σπάνια εικόνα για τα πρότυπα θεραπείας της ΔΕΠΥ στην καθημερινή πρακτική σε παιδιά και εφήβους, δείχνοντας ότι πολλοί παραμένουν σε φάρμακα πολύ περισσότερο απ’ όσο έχουν μελετήσει οι κλινικές δοκιμές. Τα ευρήματα θέτουν σημαντικά ερωτήματα για τα μακροπρόθεσμα οφέλη, την ασφάλεια και τη διαχείριση των φαρμακευτικών θεραπειών της ΔΕΠΥ στον παιδιατρικό πληθυσμό.

Η ΔΕΠΥ είναι μία από τις πιο συχνές νευροαναπτυξιακές διαταραχές της παιδικής ηλικίας. Περιλαμβάνει επίμονες μορφές απροσεξίας, παρορμητικότητας και υπερκινητικότητας που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα του παιδιού στην καθημερινή ζωή. Αν και η φαρμακευτική αγωγή αποτελεί ευρέως χρησιμοποιούμενη θεραπευτική επιλογή και έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα συμπτώματα βραχυπρόθεσμα, γνωρίζουμε πολύ λιγότερα για τη διάρκεια της αγωγής και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της. Οι περισσότερες κλινικές μελέτες παρακολουθούν τα παιδιά μόνο για μερικές εβδομάδες ή μήνες.

Η φινλανδική ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε τη μελέτη για να κατανοήσει καλύτερα πόσο διαρκεί η χρήση φαρμάκων για ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας) στα παιδιά και τους εφήβους, από τη στιγμή που ξεκινούν τη θεραπεία. Χρησιμοποίησαν διοικητικά δεδομένα υγείας από το εθνικό σύστημα ασφάλισης της χώρας, το οποίο καλύπτει ολόκληρο τον πληθυσμό. Επειδή τα δεδομένα περιλάμβαναν πληροφορίες για κάθε αγορά φαρμάκου ΔΕΠΥ με επιστροφή κόστους, οι ερευνητές μπόρεσαν να παρακολουθήσουν σχεδόν κάθε παιδί στη Φινλανδία που ξεκίνησε φαρμακευτική αγωγή για ΔΕΠΥ σε μια περίοδο 12 ετών.

Η μελέτη περιλάμβανε 40.691 παιδιά και εφήβους ηλικίας μεταξύ 6 και 18 ετών που ξεκίνησαν φαρμακευτική αγωγή για ΔΕΠΥ μεταξύ 2008 και 2019. Η μέση ηλικία έναρξης της θεραπείας ήταν 9 ετών, και πάνω από τα τρία τέταρτα των συμμετεχόντων ήταν αγόρια. Οι ερευνητές απέκλεισαν τα παιδιά κάτω των 6 ετών, καθώς συνήθως δεν συνιστάται η χρήση φαρμάκων σε αυτή την ηλικία, και αφαίρεσαν περιπτώσεις όπου το φάρμακο μπορεί να είχε χορηγηθεί για διαφορετική πάθηση, όπως η ναρκοληψία.

Για να εκτιμήσουν τη διάρκεια της θεραπείας, οι ερευνητές υπολόγισαν το χρονικό διάστημα μεταξύ της πρώτης και της τελευταίας αγοράς φαρμάκου από το παιδί, επιτρέποντας κενά έως και ενός έτους, ώστε να λάβουν υπόψη τη διακοπτόμενη φύση κάποιων σχεδίων θεραπείας. Η ομάδα διαπίστωσε ότι η συνολική μέση διάρκεια θεραπείας ήταν 3,2 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι τα μισά παιδιά συνέχισαν τη φαρμακευτική αγωγή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από αυτό, και τα μισά τη διέκοψαν νωρίτερα.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι τόσο η ηλικία όσο και το φύλο επηρέασαν τη διάρκεια παραμονής των παιδιών στη φαρμακευτική αγωγή. Τα αγόρια είχαν μεγαλύτερη διάρκεια θεραπείας από τα κορίτσια, και τα μικρότερα παιδιά τείνουν να παραμένουν σε φαρμακευτική αγωγή για περισσότερο χρόνο σε σύγκριση με εκείνα που ξεκίνησαν τη θεραπεία στην εφηβεία. Ανάμεσα σε όλες τις ομάδες, τα αγόρια που ξεκίνησαν τη θεραπεία μεταξύ 6 και 8 ετών είχαν τη μεγαλύτερη μέση διάρκεια χρήσης: 6,3 χρόνια. Σε αυτήν την ομάδα, ένας στους τέσσερις συνέχισε τη θεραπεία για περισσότερα από 9 χρόνια.

Τα παιδιά που ξεκίνησαν τη θεραπεία αργότερα στην εφηβεία είχαν περισσότερες πιθανότητες να διακόψουν νωρίτερα. Για παράδειγμα, όσοι ξεκίνησαν τη φαρμακευτική αγωγή μεταξύ 13 και 15 ετών είχαν 3,6 φορές περισσότερες πιθανότητες να σταματήσουν τη θεραπεία σε σχέση με εκείνους που ξεκίνησαν μεταξύ 6 και 8 ετών. Οι έφηβοι ηλικίας 16 έως 18 ετών είχαν σχεδόν τετραπλάσιες πιθανότητες να διακόψουν τη φαρμακευτική αγωγή σε σύγκριση με την πιο μικρή ηλικιακή ομάδα.

Αυτά τα μοτίβα παρέμειναν σταθερά ακόμη και μετά από επιπλέον αναλύσεις που πραγματοποίησαν οι ερευνητές, προκειμένου να αποκλείσουν την επίδραση των αλλαγών στις κλινικές πρακτικές με την πάροδο του χρόνου ή πιθανών λανθασμένων ταξινομήσεων των διακοπών στη θεραπεία. Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν μια σταθερή τάση: τα μικρότερα παιδιά, ιδιαίτερα τα αγόρια, τείνουν να παραμένουν στη φαρμακευτική αγωγή για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.

Η νέα αυτή φινλανδική μελέτη τονίζει την ανάγκη για μακροχρόνια παρακολούθηση και επανεξέταση των παιδιών που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για τη ΔΕΠΥ. Οι κλινικές οδηγίες ήδη συστήνουν τακτική επανεκτίμηση των σχεδίων θεραπείας, ειδικά καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και αλλάζουν τα συμπτώματά τους. Μερικά παιδιά μπορεί να μην χρειάζονται πλέον φάρμακα, ενώ άλλα μπορεί να ωφεληθούν από προσαρμογές στη δοσολογία ή από συμπληρωματικές συμπεριφορικές παρεμβάσεις.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Σίγουρα, τα ευρήματα παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για τη μακροχρόνια χρήση φαρμάκων ΔΕΠΥ σε πραγματικές συνθήκες. Υποδηλώνουν ότι πολλά παιδιά - ειδικά εκείνα που ξεκινούν τη θεραπεία σε μικρότερη ηλικία- παραμένουν στη φαρμακευτική αγωγή πολύ περισσότερο από όσο έχουν εξετάσει οι περισσότερες μελέτες. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για πιο ολοκληρωμένες, μακροχρόνιες μελέτες ασφάλειας και καλύτερα συστήματα υποστήριξης, ώστε να βοηθηθούν οι κλινικοί γιατροί και οι οικογένειες να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις σχετικά με τη συνέχιση ή τη διακοπή της θεραπείας.