Διαζύγιο σε μεγαλύτερη ηλικία: Πώς επηρεάζει την οικογένεια και τα ενήλικα παιδιά
27 September 2025, 08:00
Τα διαζύγια σε μεγαλύτερη ηλικία γίνονται όλο και πιο συνηθισμένα και οι επιστήμονες αρχίζουν να διερευνούν τον εκπληκτικά βαθύ αντίκτυπο που μπορεί να έχει αυτό στα ενήλικα παιδιά και στις σχέσεις τους. Οι ΗΠΑ έχουν ένα από τα υψηλότερα ποσοστά διαζυγίων στον κόσμο, παρόλο που τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες έχει μειωθεί μεταξύ των νεότερων ζευγαριών. Αντίθετα, οι μεσήλικες και οι μεγαλύτεροι ενήλικες έχουν πάρει την πρωτιά. Στην πραγματικότητα, οι ενήλικες ηλικίας 65 ετών και άνω είναι πλέον η μόνη ηλικιακή ομάδα στις ΗΠΑ με αυξανόμενο ποσοστό διαζυγίων. Για τους άνω των 50 ετών, το ποσοστό αυξανόταν επίσης για δεκαετίες, αλλά τώρα έχει σταθεροποιηθεί.
Σήμερα, περίπου το 36% των ανθρώπων που παίρνουν διαζύγιο σε όλο το δυτικό κόσμο είναι 50 ετών και άνω, σε σύγκριση με μόνο 8,7% το 1990. Αυτό είναι γνωστό ως «γκρι διαζύγιο» (λόγω των γκριζαρισμένων μαλλιών).
Αυτή η τάση προς τα διαζύγια σε μεγαλύτερη ηλικία συμβαίνει για διάφορους λόγους, σύμφωνα με μελέτες. Οι ζωές είναι μεγαλύτερες από ό,τι ήταν παλιά, για αρχή, και τα μεγαλύτερα σε ηλικία ζευγάρια μπορεί να είναι λιγότερο πρόθυμα να ανεχθούν μη ικανοποιητικούς γάμους από ό,τι πριν. Εν τω μεταξύ, οι νέοι παντρεύονται αργότερα και έχουν γίνει πιο επιλεκτικοί στην επιλογή συντρόφου. Όπως το θέτει ένας ερευνητής, «οι Ηνωμένες Πολιτείες προχωρούν προς ένα σύστημα στο οποίο ο γάμος είναι πιο σπάνιος και πιο σταθερός από ό,τι ήταν στο παρελθόν».
Η αύξηση των γκρίζων διαζυγίων δεν είναι αποκλειστικότητα των ΗΠΑ - συμβαίνει και σε γηράσκοντες πληθυσμούς σε όλο τον κόσμο. Μία κορεατική έκφραση λέει ότι ένας γάμος πρέπει να διαρκεί «μέχρι τα μαύρα μαλλιά να γίνουν οι ρίζες των φρέσκων κρεμμυδιών» - που σημαίνει ότι είναι μία δια βίου δέσμευση. Αλλά από τη δεκαετία του 2000, περισσότεροι ηλικιωμένοι ενήλικες στην Κορέα περνούν από διαζύγια. Δεδομένου του μέσου προσδόκιμου ζωής άνω των 80 ετών για τους Κορεάτες άνδρες και γυναίκες, «όσοι βρίσκονται στα 50 και 60 τους μπορούν να προσδοκούν άλλα 30 ή 40 χρόνια ζωής, και το γκρίζο διαζύγιο μπορεί να προσφέρει μια ευκαιρία σε ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή», αναφέρει η μελέτη. Η Ιαπωνία έχει επίσης δει μια αύξηση στα «ώριμα» διαζύγια από το 1990, και σήμερα, τα γκρίζα διαζύγια αντιπροσωπεύουν το 22% όλων των διαζυγίων εκεί.
Εν μέσω αυτής της τάσης, μια πτυχή του γκρίζου διαζυγίου αρχίζει να λαμβάνει περισσότερη προσοχή: Ο εκπληκτικά βαθύς και ευρύς αντίκτυπος που μπορεί να έχει ο χωρισμός στα ενήλικα παιδιά - και στις σχέσεις τους με τους γονείς τους, ειδικά τους πατέρες τους-.
Ενώ οι ερευνητές έχουν μελετήσει εκτενώς πώς τα μικρά παιδιά επηρεάζονται από το διαζύγιο, ο αντίκτυπος στα ενήλικα παιδιά είχε παραμεληθεί για πολύ καιρό, ίσως επειδή θεωρούνταν ότι ήταν πιο ώριμα και πιο ικανά να αντιμετωπίσουν. Ωστόσο, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1980, αναδυόμενες έρευνες διαπίστωσαν ότι, όπως και τα μικρά παιδιά, έτσι και οι ενήλικες αντιδρούσαν στο διαζύγιο των γονέων με θυμό, σοκ και «παραμένουσα θλίψη».
«Πολλές φορές έχω ακούσει ενήλικα παιδιά να λένε: «Ένιωθα ότι ο βράχος που ήταν η οικογένειά μου […] το σύστημα δικτύου υποστήριξής μου με το οποίο μεγάλωσα […] είχε ρουφηχτεί από ένα ρήγμα σεισμού»», λέει η Carol Hughes, θεραπεύτρια γάμου και οικογένειας με έδρα τη νότια Καλιφόρνια και συν-συγγραφέας του βιβλίου «Home Will Never Be the Same Again: A Guide for Adult Children of Grey Divorce». «Ξαφνικά, οι γονείς τους χωρίζουν και νιώθουν ότι ο πάτος έχει πέσει από τη ζωή τους», προσθέτει.
«Ένα διαζύγιο γονέων μπορεί να είναι δύσκολη εμπειρία για οποιοδήποτε άτομο ανεξάρτητα από την ηλικία, ανεξάρτητα από τη διάρκεια του γάμου. Η εμπειρία ή η μετάβαση είναι απλώς διαφορετική», λέει η Joleen Greenwood, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Kutztown της Πενσυλβάνια, στις ΗΠΑ.
Τα ενήλικα παιδιά μπορεί για παράδειγμα να αισθάνονται υποχρεωμένα να βοηθήσουν τον γονέα που θεωρούν ότι «αδίκησε» – για παράδειγμα, να τα στηρίξουν, να τους παρέχουν συναισθηματική και κοινωνική υποστήριξη ή ακόμα και να τα υποστηρίξουν με νομικές συμβουλές, συμπληρώνει.
Όταν η Greenwood πήρε συνέντευξη από 40 ενήλικα παιδιά διαζευγμένων (ACD), ένα κοινό θέμα που προέκυψε ήταν το αίσθημα ότι είναι κολλημένα ανάμεσα σε δύο πλευρές: «Οι γονείς μπορεί να βλέπουν [τα παιδιά τους] ως συνομηλίκους, ίσους ή έμπιστους και να τα «βάζουν στη μέση»», συμπληρώνει. «Αυτό δεν σημαίνει ότι ορισμένοι γονείς δεν το κάνουν αυτό με παιδιά κάτω των 18 ετών, αλλά είναι πιο πιθανό όταν τα ενήλικα παιδιά είναι 18 ετών ή μεγαλύτερα». Οι κόρες, ειδικότερα, είναι πιο πιθανό να παρέχουν συναισθηματική υποστήριξη από τους γιους, δείχνει έρευνα.
Ο Χιουζ σημειώνει επίσης ότι τα ενήλικα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται με την απώλεια ορίων με τους γονείς τους μετά από ένα διαζύγιο, για παράδειγμα, αν οι γονείς στραφούν σε αυτά για συμβουλές για ραντεβού ή σεξουαλικές συμβουλές - κάτι που δεν θα έκαναν με μικρότερα παιδιά.
