Οι επιλογές των τελειόφοιτων μαθητών για τα πανεπιστήμια: Ευκαιρίες, προκλήσεις και νέα δεδομένα

Κάθε χρόνο, χιλιάδες τελειόφοιτοι μαθητές καλούνται να πάρουν μία από τις πιο κρίσιμες αποφάσεις της ζωής τους: ποιο πανεπιστήμιο και ποιο αντικείμενο σπουδών θα επιλέξουν. Η επιλογή αυτή δεν αφορά μόνο το επόμενο βήμα στην εκπαιδευτική τους πορεία, αλλά επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, τον τρόπο ζωής τους και, σε πολλές περιπτώσεις, την ψυχική τους ισορροπία.

Η διαδικασία αυτή γίνεται όλο και πιο σύνθετη, καθώς τα δεδομένα αλλάζουν συνεχώς. Τα τελευταία χρόνια, οι νέοι δεν έχουν να επιλέξουν απλώς ανάμεσα σε ένα ελληνικό ή κυπριακό πανεπιστήμιο, αλλά ανάμεσα σε ένα πλήθος επιλογών που εκτείνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη και πέρα από αυτήν. Η διεθνοποίηση της εκπαίδευσης, η ύπαρξη πανεπιστημίων με αγγλόφωνα προγράμματα, η εξ αποστάσεως φοίτηση και η ανάπτυξη νέων επιστημονικών πεδίων καθιστούν την απόφαση πιο πολυσύνθετη από ποτέ.

Για πολλούς μαθητές, η περίοδος λήψης αυτής της απόφασης συνοδεύεται από άγχος και ανασφάλεια. Το σχολείο συχνά επικεντρώνεται περισσότερο στην προετοιμασία για τις εξετάσεις και λιγότερο στη συμβουλευτική καθοδήγηση. Πολλοί νέοι καλούνται να αποφασίσουν για το μέλλον τους χωρίς να έχουν επαρκή ενημέρωση για τις πραγματικές επαγγελματικές προοπτικές των σπουδών που επιλέγουν ή χωρίς να γνωρίζουν τι σημαίνει στην πράξη κάθε επιστημονικός τομέας.

Η έλλειψη σωστής επαγγελματικής καθοδήγησης οδηγεί συχνά σε λανθασμένες επιλογές. Δεν είναι λίγοι οι φοιτητές που αλλάζουν κατεύθυνση ή εγκαταλείπουν τις σπουδές τους στα πρώτα χρόνια, καθώς συνειδητοποιούν ότι το αντικείμενο δεν ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντά τους ή στις ικανότητές τους.

Σε αντίθεση με προηγούμενες δεκαετίες, όπου η «ασφάλεια» ενός επαγγέλματος ήταν το κύριο κριτήριο, οι σημερινοί μαθητές φαίνεται να δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στη δημιουργικότητα, την ευελιξία και τη διεθνή προοπτική των σπουδών. Πολλοί επιλέγουν αντικείμενα που συνδυάζουν τεχνολογία και κοινωνικές επιστήμες, όπως η ψηφιακή επικοινωνία, η τεχνητή νοημοσύνη, η βιώσιμη ανάπτυξη και η επιχειρηματικότητα.

Παράλληλα, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση έχει ανοίξει νέους ορίζοντες. Πανεπιστήμια του εξωτερικού προσφέρουν πλέον προγράμματα που επιτρέπουν στους φοιτητές να σπουδάζουν χωρίς να μετακινηθούν, μειώνοντας δραστικά το κόστος. Ωστόσο, αυτό εγείρει και ερωτήματα σχετικά με την ποιότητα της ακαδημαϊκής εμπειρίας και την κοινωνικοποίηση των φοιτητών.

Οι γονείς εξακολουθούν να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις αποφάσεις των παιδιών τους. Σε πολλές περιπτώσεις, όμως, οι προσδοκίες των γονέων βασίζονται σε επαγγελματικά δεδομένα του παρελθόντος. Επαγγέλματα που κάποτε θεωρούνταν «σίγουρα» σήμερα αντιμετωπίζουν κορεσμό, ενώ νέες ειδικότητες με μεγάλες προοπτικές παραμένουν σχετικά άγνωστες. Είναι σημαντικό, επομένως, οι γονείς να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να επιλέξουν με βάση τα δικά τους ενδιαφέροντα και τις μελλοντικές τάσεις της αγοράς, όχι με βάση στερεότυπα ή προσωπικές φιλοδοξίες.

Η κοινωνία, από την πλευρά της, οφείλει να προσφέρει στα νέα παιδιά εργαλεία ενημέρωσης και στήριξης. Οι θεσμοί επαγγελματικού προσανατολισμού, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια πρέπει να συνεργάζονται για να παρουσιάζουν με σαφήνεια τις επιλογές και τις ευκαιρίες που υπάρχουν.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Πάνω απ’ όλα, η επιλογή πανεπιστημιακής κατεύθυνσης είναι μια διαδικασία αυτογνωσίας. Ο μαθητής καλείται να αναλογιστεί τι τον ενδιαφέρει πραγματικά, πώς φαντάζεται τον εαυτό του σε δέκα χρόνια και ποιοι τομείς τον εμπνέουν. Μια ώριμη απόφαση δεν προκύπτει από την τύχη, αλλά από προσωπική διερεύνηση και ενημέρωση.

Παρά τις προκλήσεις, οι τελειόφοιτοι μαθητές σήμερα έχουν μπροστά τους περισσότερες ευκαιρίες από ποτέ. Ο σύγχρονος ακαδημαϊκός χάρτης είναι πλουσιότερος, πιο ευέλικτος και πιο διεθνής. Οι επιλογές δεν περιορίζονται πλέον από τα γεωγραφικά σύνορα, και οι νέοι μπορούν να σχεδιάσουν τη διαδρομή τους με βάση τις προσωπικές τους φιλοδοξίες.

Το στοίχημα, λοιπόν, δεν είναι μόνο να βρουν το «σωστό» πανεπιστήμιο, αλλά να διαμορφώσουν μια πορεία που θα τους επιτρέπει να εξελίσσονται, να μαθαίνουν και να συμβάλλουν δημιουργικά στην κοινωνία.

Χρύσανθος Σαββίδης

Βουλευτής ΔΗΚΟ