Ευθανασία vs Αθανασία: Ανάμεσα στην Ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τον σεβασμό στη ζωή

Στην πολιτική διαχείριση των σύγχρονων κοινωνικών ζητημάτων, υπάρχουν θεματικές που ξεπερνούν τα παραδοσιακά ιδεολογικά όρια και αγγίζουν την ίδια την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. 

Ένα τέτοιο θέμα είναι η ευθανασία, η οποία εγείρει βαθιά ηθικά, ιατρικά και κοινωνικά ερωτήματα. Απέναντί της, στέκεται μια άλλη, σχεδόν συμβολική έννοια: η αθανασία – είτε ως πίστη στην αιώνια ζωή είτε ως επιστημονικό ή τεχνολογικό αφήγημα υπέρβασης των φυσικών ορίων του ανθρώπου. 

Στην σύγχρονη εποχή που ζούμε, της αναπτυγμένης τεχνολογίας και της αμφισβήτησης θεωριών, ιδεολογιών και πεποιθήσεων, πιστεύω ότι θα πρέπει να προσεγγίσουμε αυτό το δίλημμα με γνώμονα τον σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το κράτος δικαίου και τον κοινωνικό διάλογο.

Δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίσουμε ότι η εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης έχει θέσει νέα δεδομένα στη ζωή και τον θάνατο. Το δικαίωμα του ανθρώπου να επιλέγει, σε ακραίες περιπτώσεις ανίατου πόνου, να αποχωρήσει από τη ζωή, είναι ένα θέμα που απαιτεί σοβαρό, διακομματικό και κοινωνικό διάλογο, χωρίς ιδεολογικές προκαταλήψεις ή δογματισμούς.

Στην χώρα μας που τις πλείστες φορές κυριαρχεί η αντιεπαγγελματικότητα, η επιπολαιότητα η ανευθυνότητα καθώς και η έλλειψη πρωτοκόλλων, συμπολίτες/τισσες μας χάνουν τη ζωή τους. 

Κατάντησαν σχεδόν καθημερινές τέτοιες ιστορίες. Μήπως και αυτό δεν είναι ένα είδος επιβεβλημένης ευθανασίας; Για αυτούς και πολλούς άλλους λόγους δεν μπορεί να αγνοηθεί ο κίνδυνος κατάχρησης, ούτε οι ευαίσθητες κοινωνικές παράμετροι: η ψυχολογική πίεση των ηλικιωμένων, η ενδεχόμενη υποβάθμιση των υπηρεσιών υγείας ή η αντικατάσταση της φροντίδας από τη διευκόλυνση του τέλους.

Στον κοινωνικό διάλογο που άρχισε με αφορμή το νομοσχέδιο που συζητείται στη Βουλή και καλώς άρχισε, διαφάνηκε η διαχρονική γύμνια της πολιτείας να παρέχει ολοκληρωμένη ανακουφιστική φροντίδα και κατ’ οίκον περίθαλψη στους ασθενείς που την χρειάζονται. 

Εκκρεμεί για πολλά χρόνια ένα καταπονημένο νομοσχέδιο την ίδια στιγμή που κάποιοι καυχώνται για την εφαρμογή του ΓΕΣΥ και τις υπηρεσίες υγείας στην χώρα μας. 

Δεν νοείται πολιτισμένη χώρα να μην παρέχει τα πάντα για το πιο μεγάλο αγαθό της ανθρώπινης ύπαρξης, την υγεία και κατά επέκταση τη ζωή. Για χρόνια οι ασθενείς ζητούν την εφαρμογή της ανακουφιστικής φροντίδας αλλά η Πολιτεία κωφεύει. Έστω και τώρα πρέπει να μπει σε πορεία εφαρμογής προς ικανοποίηση των αναγκών των ασθενών.

Από τη άλλη οι υπέρμαχοι της ευθανασίας υποστηρίζουν πως πρόκειται για ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα: την ελευθερία στην επιλογή του θανάτου με αξιοπρέπεια. 

Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η ευθανασία έχει νομιμοποιηθεί υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Η πολιτική στήριξη στην ευθανασία συχνά συναντάται σε φιλελεύθερους, προοδευτικούς και κοσμικούς πολιτικούς χώρους, που προτάσσουν την αυτονομία του ατόμου και την ιατρική ευσπλαχνία.

Ωστόσο, το θέμα δεν είναι καθόλου απλό. Η κυπριακή πολιτική σκηνή αλλά και η κοινωνία, επηρεασμένη από την ορθόδοξη παράδοση και τα συντηρητικά κοινωνικά αντανακλαστικά, αντιμετωπίζει το ζήτημα με δυσπιστία. 

Οι αντίπαλοι της ευθανασίας  θεωρούν πως η θεσμοθέτηση της οδηγεί σε επικίνδυνα ηθικά μονοπάτια, όπου η αξία της ζωής κινδυνεύει να γίνει εργαλείο διαχείρισης κόστους και κοινωνικής «ευταξίας».

Στον αντίποδα, η «αθανασία» – είτε ως θρησκευτική πεποίθηση είτε ως προϊόν ιδεολογικής προσέγγισης  – δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη ρεαλιστική πολιτική προσέγγιση. 

Ενώ σεβόμαστε απόλυτα το δικαίωμα κάθε πολίτη και τα θρησκευτικά του πιστεύω, δεν μπορούμε να χαράζουμε πολιτικές βασισμένες αποκλειστικά μόνο σε θρησκευτικές πεποιθήσεις. Η ευθύνη της Πολιτείας είναι να νομοθετεί για το σήμερα, με σεβασμό στο αύριο, αλλά και με νηφαλιότητα απέναντι σε κάθε είδους υπερβολή.

Το δίλημμα Ευθανασία vs Αθανασία δεν είναι απλώς φιλοσοφικό. Είναι ουσιαστικά πολιτικό. Αφορά τον τρόπο που μια κοινωνία αντιλαμβάνεται τη ζωή, τον θάνατο και την ευθύνη του κράτους απέναντι στον πολίτη. 

Η Πολιτεία πρέπει να προστατεύσει την ελευθερία επιλογής ενός ασθενούς που βασανίζεται από ανίατη ασθένεια να «φύγει» μέσα σε αυστηρές ασφαλιστικές δικλίδες. Πρώτα όμως πρέπει να παρέχει ολοκληρωμένες και εφαρμόσιμες εναλλακτικές λύσεις. 

Λύσεις που θα διασφαλίζουν την αξιοπρέπεια του ασθενή και της οικογένειας του. Υποχρεούται να ενισχύσει άμεσα τη δημόσια υγεία, την παρηγορητική φροντίδα και την ψυχολογική στήριξη των ασθενών και των οικογενειών τους.

Η Πολιτεία οφείλει να είναι ούτε κήρυκας του θανάτου, ούτε διαχειριστής ψευδαισθήσεων αθανασίας. Πρέπει να είναι ένας ουδέτερος, δίκαιος και δημοκρατικός θεσμός, που εγγυάται ότι κάθε απόφαση λαμβάνεται με πλήρη συνείδηση, ιατρική τεκμηρίωση και κοινωνική προστασία.

Το δίλημμα Ευθανασία vs Αθανασία δεν είναι απλώς φιλοσοφικό – είναι πολιτικό, ηθικό και βαθιά ανθρώπινο. Γι’ αυτό και η προσέγγισή μας ως πολίτες πρέπει να εστιάζει στη διαφύλαξη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, του δικαιώματος επιλογής αλλά και του συλλογικού καθήκοντος προστασίας των πιο ευάλωτων. 

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Η πολιτική δεν είναι να επιλέγουμε ανάμεσα στη ζωή ή τον θάνατο – είναι να διασφαλίζουμε ότι κάθε επιλογή γίνεται με γνώμονα το κοινό καλό, την ευθύνη και την ανθρωπιά.

Ελένη Χρυσοστόμου, Κοινοβουλευτική Συνεργάτιδα ΔΗΠΑ, Γραμματέας Γυναικείας Έπαλξης