Παχυσαρκία και Νόσος Αλτσχάιμερ: Ποιοι βιολογικοί δείκτες τις συνδέουν

14 Δεκεμβρίου 2025, 08:00

Ερευνητές πραγματοποίησαν την πρώτη μελέτη που εξετάζει πώς η παχυσαρκία επηρεάζει τους αιματολογικούς βιοδείκτες της Νόσου Αλτσχάιμερ (BBMs). Σύμφωνα με τα ευρήματα, τα επίπεδα αυτών των δεικτών αυξάνονται έως και 95% ταχύτερα σε άτομα με παχυσαρκία σε σύγκριση με άτομα χωρίς παχυσαρκία. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στο ετήσιο συνέδριο της Ραδιολογικής Εταιρείας Βορείου Αμερικής (RSNA).

Ο επικεφαλής ερευνητής Cyrus Raji χαρακτήρισε τη μελέτη ως την πρώτη που δείχνει καθαρά τη σχέση παχυσαρκίας και Αλτσχάιμερ μέσω αιματολογικών δεικτών. Η ομάδα χρησιμοποίησε δεδομένα πέντε ετών από 407 εθελοντές της πρωτοβουλίας Alzheimer’s Disease Neuroimaging Initiative, η οποία συνδύαζε PET εγκεφάλου για μέτρηση αμυλοειδούς και δείγματα αίματος. Οι PET εξετάσεις μετρούν την εναπόθεση της β-αμυλοειδούς πρωτεΐνης, χαρακτηριστικό της Νόσου Αλτσχάιμερ.

Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα πλάσματος για πολλούς σχετικούς βιοδείκτες: pTau217 (κεντρικός δείκτης διάγνωσης Alzheimer), νευροϊνιδιακή ελαφριά αλυσίδα NfL (πρωτεΐνη που απελευθερώνεται από κατεστραμμένους νευρώνες), καθώς και GFAP, πρωτεΐνη που παράγεται κυρίως από τα αστροκύτταρα. Χρησιμοποιήθηκαν έξι κορυφαίες εμπορικές δοκιμές για να διασφαλιστεί η αξιοπιστία των μετρήσεων.

Για τη διερεύνηση της σχέσης παχυσαρκίας–βιοδεικτών–χρόνου, εφαρμόστηκαν στατιστικά μοντέλα που συνέδεσαν τον Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) με τις μεταβολές στους δείκτες σε βάθος χρόνου. Στη συνέχεια τα αποτελέσματα διασταυρώθηκαν με τις επιβεβαιωτικές εικόνες PET.

Στην αρχή της μελέτης, τα άτομα με υψηλότερο BMI εμφάνιζαν χαμηλότερα επίπεδα βιοδεικτών και μικρότερο φορτίο αμυλοειδούς. Όπως εξήγησε ο κύριος συγγραφέας SoheilMohammadi, αυτό πιθανώς οφείλεται σε φαινόμενο«αραίωσης» λόγω αυξημένου όγκου αίματος σε άτομα με παχυσαρκία. Έτσι, οι αρχικές μετρήσεις θα μπορούσαν να δώσουν λανθασμένη εντύπωση ότι η παχυσαρκία σχετίζεται με λιγότερη παθολογία Alzheimer. Η διαχρονική παρακολούθηση, όμως, αποκαλύπτει την πραγματική εικόνα.

Με την πάροδο των ετών, οι δείκτες Αλτσχάιμερ στο αίμα και οι PET εξετάσεις έδειξαν ταχύτερη συσσώρευση παθολογίας Alzheimer στα παχύσαρκα άτομα. Συγκεκριμένα, τα επίπεδα pTau217 αυξήθηκαν 29–95% ταχύτερα. Η παχυσαρκία συνδέθηκε επίσης με 24% πιο γρήγορη άνοδο της NfL, καθώς και με 3,7% ταχύτερη αύξηση συσσώρευσης αμυλοειδούς στον εγκέφαλο.

Ο Raji τόνισε ότι οι αιματολογικές εξετάσεις ήταν πιο ευαίσθητες από τις PET στο να ανιχνεύουν την επίδραση της παχυσαρκίας στην εξέλιξη της νόσου. Η δυνατότητα παρακολούθησης λεπτών αλλαγών στο αίμα φαίνεται πολύτιμη για την έγκαιρη ανίχνευση κινδύνου.

Η παχυσαρκία, ως παράγοντας κινδύνου που μπορεί να τροποποιηθεί, έχει σημαντικές κλινικές προεκτάσεις. Σύμφωνα με την Επιτροπή του Lancet (2024), 14 τροποποιήσιμοι παράγοντες ευθύνονται για περίπου το 45% του συνολικού κινδύνου Αλτσχάιμερ. Η μείωση αυτών των παραγόντων- όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα και η χαμηλή σωματική δραστηριότητα- μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά την εμφάνιση της νόσου ή να μειώσει τον αριθμό των περιστατικών.

Ο Raji προβλέπει ότι επαναλαμβανόμενες μετρήσεις βιοδεικτών σε συνδυασμό με απεικόνιση εγκεφάλου θα αποτελέσουν βασικό εργαλείο για την παρακολούθηση θεραπειών, ειδικά τώρα που υπάρχουν ισχυρά φάρμακα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Μελλοντικές μελέτες θα μπορούσαν να διερευνήσουν πώς η απώλεια βάρους επηρεάζει τους βιοδείκτες Αλτσχάιμερ. Η ύπαρξη τόσο αιματολογικών δεικτών όσο και απεικονιστικών μεθόδων θεωρείται θεμέλιο για μελλοντικές δοκιμές και θεραπευτικές παρεμβάσεις.