Πώς ορισμένα εγκεφαλικά κύτταρα επιδεινώνουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης

Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή (ΜΚΔ) είναι μια ψυχική πάθηση που επηρεάζει αρνητικά τη διάθεση ενός ατόμου και οδηγεί σε απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που προηγουμένως προκαλούσαν θετικά συναισθήματα. Πέρα από τις γνωστικές διαταραχές και την απώλεια μνήμης που μπορεί να προκαλέσει, η ΜΚΔ μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τους πάσχοντες σε ό,τι αφορά τον κοινωνικό κι επαγγελματικό τομέα. Τα μικρογλοιακά κύτταρα του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) ρυθμίζουν τις φλεγμονώδεις αποκρίσεις, απελευθερώνοντας προφλεγμονώδεις κυτοκίνες - χημικά σηματοδοτικά μόρια. 

Ενώ οι νευροφλεγμονώδεις λειτουργίες των μικρογλοιακών κυττάρων έχουν μελετηθεί επαρκώς, ο ακριβής ρόλος των αστροκυττάρων (ενός εξειδικευμένου τύπου νευρογλοιακού κυττάρου) στην νευρική ανάπτυξη και εξέλιξη παρέμενε ασαφής μέχρι πρόσφατα. Για να ρίξει φως στο ρόλο των αστροκυττάρων στη νευροφλεγμονή και στην παθοφυσιολογία της ΜΚΔ, μια ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής το Δρ. Gaurav Singhal από το Τμήμα Χειρουργικής του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν διεξήγαγε μια εις βάθος ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας. Τα ευρήματά τους θα δημοσιευτούν στο επιστημονικό περιοδικό Neuroprotection.

Η ερευνητική ομάδα ξεκίνησε διεξάγοντας μια ολοκληρωμένη βιβλιογραφική αναζήτηση. Αξιολόγησαν 226 ερευνητικές εργασίες σχετικές με τα αστροκύτταρα, τη νευροφλεγμονή και την κατάθλιψη. Για να διασφαλίσουν την υψηλή ποιότητα της μελέτης τους, ακολούθησαν τις κατευθυντήριες γραμμές PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses).

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα αστροκύτταρα ήταν το κλειδί για τη διατήρηση της δομικής ακεραιότητας των συναπτικών συνδέσεων μεταξύ των νευρώνων. Η απελευθέρωση νευροτροφικών παραγόντων, όπως ο νευροτροφικός παράγοντας που προέρχεται από τον εγκέφαλο και ο αυξητικός παράγοντας ινοβλαστών-2, από τα αστροκύτταρα ήταν κρίσιμη για την προώθηση της ανάπτυξης των νευρώνων και του σχηματισμού συνάψεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αλλαγές στη μορφολογία και τη λειτουργία των αστροκυττάρων συσχετίστηκαν με κακή συναπτική συνδεσιμότητα, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη καταθλιπτικών συμπτωμάτων.

Επιπλέον, ανακάλυψαν έναν κρίσιμο μηχανισμό που περιλαμβάνει ενεργοποιημένα μικρογλοία και αστροκύτταρα, ο οποίος οδήγησε σε παρατεταμένη νευροφλεγμονή σε άτομα με ΜΚΔ. Στο 1ο στάδιο του μηχανισμού αυτού, απελευθερώθηκε πλήθος προφλεγμονωδών κυτοκινών όπως ο παράγοντας νέκρωσης όγκων-α και η ιντερλευκίνη-1 από ενεργοποιημένα κύτταρα μικρογλοίας. Αυτά τα σήματα στη συνέχεια προκάλεσαν την έκκριση πρόσθετων φλεγμονωδών χημικών ουσιών από τα αστροκύτταρα, ενισχύοντας έτσι τη νευροφλεγμονή.

Ο Δρ. Singhal εξηγεί: «Τα αυξημένα επίπεδα ασβεστίου εντός των αστροκυττάρων μπορούν να προκαλέσουν την απελευθέρωση τριφωσφορικής αδενοσίνης (ATP), η οποία, με τη σειρά της, πυροδοτεί μια καθυστερημένη απόκριση ασβεστίου στα μικρογλοιακά κύτταρα. Μετά από πολλαπλούς κύκλους ενεργοποίησης με βάση Την ATP που απελευθερώνεται από τα αστροκύτταρα, τα μικρογλοιακά κύτταρα τελικά υφίστανται απόπτωση ή κυτταρικό θάνατο».

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Συνολικά, η παρούσα μελέτη υπογραμμίζει τους μοριακούς μηχανισμούς που διέπουν την αστροκυτταρική δυσλειτουργία, όπου τα αστροκύτταρα μεταβαίνουν από τη προστασία των νευρώνων στην πρόκληση νευροφλεγμονή, αυξάνοντας την έκφραση και την έκκριση φλεγμονωδών κυτοκινών.