Στα χαρτιά τα δικαιώματα θυμάτων βίας

Την αδυναμία των θεσμών και αρχών για την προάσπιση των δικαιωμάτων θυμάτων βίας και κακοποίησης, παρότι έχουν διαμοιραστεί οι σχετικές εξουσίες ανέδειξε η χθεσινή συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπου στο μικροσκόπιο της βρέθηκε η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), σε σχέση με την απόφαση του βοηθού γενικού Εισαγγελέα να αναστείλει υπόθεση καταγγελίας βιασμού από πολιτικό πρόσωπο.

Έγκριτοι νομικοί ενημέρωσαν την επιτροπή όσον αφορά τη σύσταση ανεξάρτητης επιτροπής παρακολούθησης των εισηγήσεων και αποφάσεων του ΕΔΔΑ, ότι σχετικές εξουσίες έχουν δοθεί στην επίτροπο Διοικήσεως, τις οποίες όμως δεν εφαρμόζει.

Επίσης ανέφεραν ότι για τις εισηγήσεις της ομάδας GREVIO, που αφορούν την έμφυλη βία και τα αδικήματα κατά των γυναικών, έχει συσταθεί ειδική ομάδα στο Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Παράλληλα ιδρυτικό μέλος του του Δικτύου ενάντια στη βία κατά των γυναικών, Ζέλια Γρηγορίου, άφησε σαφείς αιχμές κατά της επιτρόπου Ισότητας για την διαχείριση των υποθέσεων βίας κατά των γυναικών.

Αναποτελεσματική άσκηση καθηκόντων

Μιλώντας σχετικά ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπής ο καθηγητής και κοσμήτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και δικηγόρος, Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, είπε ότι με νομοθετική ρύθμιση το 2011, η Επίτροπος Διοικήσεως είναι η εθνική αρχή ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κατ’ επέκταση των αποφάσεων του ΕΔΑΔ. Πρόσθεσε όμως ότι μέχρι και σήμερα δεν έχει ασκήσει αποτελεσματικά τα σχετικά καθήκοντα, ως εθνική επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Δήλωσε ότι η δημιουργία ανεξάρτητης αρχής για την εφαρμογή των αποφάσεων του ΕΔΔΑ δεν θα εξυπηρετήσει και εισηγήθηκε τη λήψη γενικών μέτρων.

Αφού είπε ότι πέρσι πάρθηκαν πέντε καταδικαστικές αποφάσεις κατά της Κύπρου, δήλωσε ότι το ζήτημα δεν είναι μόνο αυτές, αλλά η γενικότερη υιοθέτηση των αποφάσεων του ΕΔΔΑ που λήφθηκαν και για τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ.

Ανέφερε ότι στην Ελλάδα ιδρύθηκε εθνική επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία απαρτίζεται από ΜΚΟ, δικηγόρους και ακαδημαϊκούς, καθώς και άλλους αρμοδίους φορείς, η οποία είναι πολύ ενεργή, τόσο όταν εκδίδονται αποφάσεις του ΕΔΔΑ, για τις οποίες ετοιμάζει εκθέσεις, όσο και γενικότερα όταν προκύπτουν ζητήματα παραβίασης άλλων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ειδική επιτροπή για αποφάσεις GREVIO στο υπ. Δικαιοσύνης

Ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου (ΠΔΣ), Χρίστος Καράς, είπε ότι με τη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του 2011 για τα ανθρώπινα δικαιώματα, υπογράφηκε και ειδικό πρωτόκολλο για τα αδικήματα της εμφυλης βίας και τα αδικήματα κατά των γυναικών.

Πρόσθεσε ότι απορρέουσα της σύμβασης και του πρωτοκόλλου ήταν η σύσταση της ομάδας εξειδικευμένων ατόμων γνωστής ως GREVIO, για τη διαχείριση των αποφάσεων και εισηγήσεων της σε θέματα έμφυλης βίας και αδικημάτων κατά των γυναικών, σημειώνοντας ότι συστάθηκε ειδική ομάδα μετά από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου το 2022, στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Πρόκειται για τον εθνικό συντονιστικό φορέα για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών.

Ο κ. Καράς αναφέρθηκε και στο τι ισχύει σε άλλα κράτη της ΕΕ.

Συγκεκριμένα είπε ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο δημιουργήθηκε διακοινοβουλευτική επιτροπή η οποία απαρτίζεται από ΜΚΟ, δικηγόρους και Νομική Υπηρεσία καθώς και άλλους αρμοδίους, η οποία επιβλέπει αποφάσεων του ΕΔΔΑ. Στη Γερμανία είπε ότι υπάρχει επίτροπος, στη Σουηδία ανεξάρτητη επιτροπή και στη Γαλλία ημιανεξάρτητη επιτροπή για την επίβλεψη των αποφάσεων ΕΔΔΑ.

Ο κ. Καράς εξέφρασε την πρόθεση του ΠΔΣ να καταθέσει εισηγήσεις επί του θέματος, ενώ υπογράμμισε ότι μετά τις δύο πρόσφατες αποφάσεις του ΕΔΔΑ (19χρονης Βρετανίδας και 28χρονης) θα πρέπει να γίνουν κάποιες κινήσεις για βελτίωση του τομέα, που όπως είπε υστερεί.

«PIO της προεδρίας η επίτροπος Ισότητας»

Το ιδρυτικό μέλος του Δικτύου ενάντια στη βία κατά των γυναικών, Ζέλια Γρηγορίου, ανέφερε όσο αφορά την καταδίκη της Κυπριακής Δημοκρατίας, πως η Νομική Υπηρεσία δεν είναι το θύμα.

Όσον αφορά την επίτροπο Ισότητας κατήγγειλε ότι συμπεριφέρεται ως γραφείο Τύπου του προέδρου της Δημοκρατίας και της Προεδρίας.

«Θέτω θέμα κατά πόσο η δημιουργία του θεσμού του επιτρόπου Ισότητας έχει συμβάλει στην ανάδειξη των προβλημάτων», δήλωσε και σημείωσε ότι με τη δημιουργία του θεσμού, έγινε μονοπώλιο του λόγου για τη βία κατά των γυναικών.

Η κ. Γρηγορίου αναφέρθηκε και σε εκδικητική αντιμετώπιση που είχε η ίδια μετά από αποκάλυψη σε προηγούμενη συνεδρία της επιτροπής, του ονόματος του λοχία που χειριζόταν την υπόθεση της 19χρόνης Βρετανίδας.

«Μετά από εκείνη την ημέρα που ήρθα στη Βουλή και σχετικά δημοσιεύματα που ακολούθησαν, το όνομα μου μπήκε στη λίστα των προσώπων που μεταφέρουν εκρηκτικά και όποτε έφευγα από την Κύπρο, δεχόμουν εξονυχιστικό έλεγχο. Μου έσπασαν υπολογιστές και έχασα πτήσεις», τόνισε συγκεκριμένα.

Όσον αφορά την πρόσφατη απόφαση του ΕΔΔΑ, η κ. Γρηγορίου σημείωσε πως το θύμα είχε το δικαίωμα να συμμετάσχει στη νομική διαδικασία, προσθέτοντας ότι ο βοηθός Γενικός Εισαγγελέας αμφισβήτησε την αξιοπιστία του θύματος.

Ακόμη, έκανε λόγο για «πατερναλισμό» των αρχών, οι οποίες, όπως είπε, «εξέλαβαν το δικαίωμα το θύματος για συμμετοχή στη διαδικασία ως πονηριά».

Για μη αποτελεσματικό χειρισμό της συγκεκριμένης υπόθεσης, αλλά και άλλων σχετικών υποθέσεων από την Επίτροπο, έκανε λόγο και η πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής, βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου.

Πλήρη σεβασμό στην απόφαση ΕΔΔΑ δηλώνουν αρμόδιοι

Εκ μέρους του Γραφείου Επιτρόπου Διοικήσεως, η Νάγια Χριστοδούλου, ανέφερε ότι το γραφείο δηλώνει «πλήρη σεβασμό» στις αποφάσεις του ΕΔΔΑ και στη συγκεκριμένη απόφαση, ενώ επιφυλάχθηκε να τοποθετηθούν γραπτώς για τη συγκεκριμένη υπόθεση.

Η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, Θεοδώρα Χριστοδουλίδη, είπε ότι «είναι νομική μας υποχρέωση να συμμορφωνόμαστε με τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ», προσθέτοντας ότι «επιτηρούμαστε από τους Υπουργούς Εξωτερικών των κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης. «Η υπόθεση δεν θα κλείσει αν δεν συμμορφωθούμε», τόνισε.

Η εκπρόσωπος του υπουργείου Δικαιοσύνης, Φαίδρα Γρηγορίου, ανέφερε επίσης ότι υπάρχει πλήρης σεβασμός στις αποφάσεις του ΕΔΑΔ, επισημαίνοντας ότι το υπουργείο Δικαιοσύνης θα καταθέσει νομοσχέδιο για τον διαχωρισμό του νομικού συμβούλου του κράτους από τον δημόσιο κατήγορο τον Σεπτέμβριο. Η αναφορά, που ανέδειξε την απουσία σχετικών ρυθμίσεων από 38 νομοσχέδια που έχουν ήδη προωθηθεί στη Βουλή αναφορικά με τη Νομική Υπηρεσία, προκάλεσε την έκπληξη των μελών της επιτροπής.

Ο διευθυντής του τμήματος καταπολέμησης εγκλήματος της Αστυνομίας Παναγιώτης Κουντουρέσιης, αναφέρθηκε στο ιστορικό διερεύνησης της υπόθεσης από την Αστυνομία, σημειώνοντας ότι «η αρχική εισήγησή μας ήταν να υπάρξει ποινική δίωξη».

«Έχουμε κάνει βήματα προόδου στη διερεύνηση των υποθέσεων. Η προσπάθειά μας είναι συνεχής, αλλά δεν έχουμε λύσει όλα τα προβλήματα», παραδέχθηκε όσο αφορά τη διαχείριση σχετικών υποθέσεων και των αποφάσεων του ΕΔΔΑ.

Προεδρία: Να τύχει κατάλληλου χειρισμού η απόφαση ΕΔΔΑ

Ο εκπρόσωπος του γραφείου της Υφυπουργού παρά τω Προέδρω, Χριστόδουλος Χαραλάμπους, είπε ότι η απόφαση του ΕΔΔΑ δεν πρέπει να μείνει στο επίπεδο προβληματισμού, αλλά να τύχει κατάλληλου χειρισμού.

Πρόσθεσε ότι η απόφαση του ΕΔΔΑ καταδεικνύει την ανάγκη για θεμελίωση σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης και της απονομής δικαιοσύνης, της κουλτούρας έμφυλης ισότητας και αποδόμησης στερεοτύπων.

Ανέφερε ότι η συγκεκριμένη απόφαση του ΕΔΔΑ αναδεικνύει την ανάγκη διαφάνειας και στον τρόπο άσκησης ή μη της ποινικής δίωξης. Σημείωσε ότι η κυβέρνηση προχώρησε στην κατάθεση των 38 νομοσχεδίων που έχουν ουσιαστικό στόχο τομές στον τρόπο λειτουργίας της Νομικής Υπηρεσίας, σημειώνοντας πως οι ενέργειες αυτές καταγράφονται στην πρόσφατη έκθεση για το κράτος δικαίου ως πρόοδος.

«Με τη ρύθμιση του ανέλεγκτου θα βελτιωθούν διαδικασίες με τρόπο ώστε να μην προκύπτουν τέτοια ευρήματα στο μέλλον», πρόσθεσε, απαντώντας σε σχετική παρατήρηση της προέδρου της επιτροπής.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Απαντώντας σε άλλη ερώτηση της ίδιας βουλευτού κατά πόσον ο πρόεδρος της Δημοκρατίας αισθάνεται ότι υπάρχει παραβίαση του κράτους δικαίου, ο κ. Χαραλάμπους παρέπεμψε σε σχετική δηλώσεις του ιδίου.

Συστάσεις και παραλήψεις

Ο Αλέξης Παντελίδης, εκ μέρους της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, ανέφερε ότι στις συστάσεις στην έκθεση για το κράτος δικαίου της Κύπρου διαπιστώνεται κάποια πρόοδος στη διάθεση μεταξύ συμβουλευτικών και εισαγγελικών καθηκόντων και περιορισμένη πρόοδος προς τη λήψη μέτρων για καθιέρωση αποτελεσματικών ελέγχων αποφάσεων και περί διακοπής της διαδικασίας.

Ο προϊστάμενος του Τμήματος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βουλής, Ανδρέας Χριστοδούλου, αναφέρθηκε στο ιστορικό της εναρμόνισης με Οδηγία για τα δικαιώματα υποστήριξης και προστασίας των θυμάτων εγκληματικότητας και της αναπομπής από την Προεδρία της Δημοκρατίας, της πρόνοιας του νόμου για αιτιολογημένη άποψη του θύματος στον φάκελο της υπόθεσής του.

Της Ελένης Χαραλάμπους