ΚΥΣΟΑ: Αναπηρία στην Κύπρο συνεπάγεται εξαθλίωση

Τα άτομα με αναπηρία δεν ήταν ποτέ προτεραιότητα για την πολιτεία στην Κύπρο, με αποτέλεσμα αναπηρία να συνεπάγεται εξαθλίωση, είπε στο ΚΥΠΕ η Πρόεδρος της Κυπριακής Συνομοσπονδίας Οργανώσεων Αναπήρων (ΚΥΣΟΑ), Θέμιδα Ανθοπούλου, κληθείσα να σχολιάσει στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat την Τετάρτη για το θέμα, τονίζοντας τη σημασία αποσύνδεσης του αναπηρικού επιδόματος από το ΕΕΕ.

Από την πλευρά της, η Υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, Μαριλένα Ευαγγέλου, είπε στο ΚΥΠΕ ότι το «Υφυπουργείο και η κυβέρνηση έχει αναγνωρίσει από την πρώτη στιγμή τα διαχρονικά κενά πολλών χρόνων και προς διόρθωσή τους αποφασίστηκε και η ετοιμασία της νέας νομοθεσίας για τα άτομα με αναπηρίες».

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat την Τετάρτη, το 27,6% των ατόμων με αναπηρία στην Κύπρο δυσκολευόταν να τα βγάλει πέρα το 2024. «Δεν μας ξενίζουν τα στοιχεία, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Εδώ και πάρα πολύ καιρό λέμε ότι η αναπηρία στην Κύπρο συνεπάγεται την εξαθλίωση. Γιατί ποτέ για την κυπριακή πολιτεία δεν ήταν προτεραιότητα τα άτομα με αναπηρίες», είπε η κ. Ανθοπούλου.

Σημείωσε ότι στην Κύπρο ένα στα δύο άτομα με σοβαρές ανάγκες λόγω της αναπηρίας τους είναι εκτός της κρατικής πρόνοιας, λόγω του ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ατόμων με αναπηρίες «είναι τσουβαλιασμένα στο ΕΕΕ και τα παράλογα εισοδηματικά του κριτήρια».

Όπως είπε, τα αναπηρικά επιδόματα σήμερα δίνονται από δύο σώματα του Υφυπουργείου Πρόνοιας: το Τμήμα Κοινωνικής Ενσωμάτωσης και την Υπηρεσία Διαχείρισης Επιδομάτων. Από το πρώτο δίνονται τα επιδόματα τετραπληγίας, παραπληγίας και η χορηγία τυφλών. Για αυτά τα επιδόματα δεν υπάρχουν εισοδηματικά κριτήρια. Για όλες οι υπόλοιπες αναπηρίες ισχύουν τα εισοδηματικά κριτήρια του ΕΕΕ.

Η Πρόεδρος της ΚΥΣΟΑ εξήγησε ότι οι υφιστάμενοι δικαιούχοι ανέρχονται σε 15.000. Από αυτούς, μόνο οι 4.000 λαμβάνουν επίδομα χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Οι 11.000 είναι δικαιούχοι μέσω του ΕΕΕ, «δηλαδή είναι πάμφτωχοι», είπε, γιατί τα κριτήρια του ΕΕΕ προβλέπουν ότι όσοι λαμβάνουν σύνταξη ανικανότητας ή αναπηρίας που είναι πάνω από €480 δεν είναι δικαιούχοι του αναπηρικού επιδόματος.

Επισήμανε, εξάλλου, ότι το επίδομα εξαρτάται ακόμα και από τα παιδιά των ατόμων με αναπηρία μέχρι τα 28 τους έτη, αναφερόμενη σε πολλές περιπτώσεις αναπήρων που χάνουν το επίδομα αναπηρίας τους, όταν ενηλικιώνονται τα παιδιά τους, επειδή υπάρχουν κάποια λεφτά στο όνομά τους. «Αυτό το παιδί δεν πρέπει να σπουδάσει, να αρχίσει να ζει τη ζωή του. Πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες της αναπηρίας του γονιού του. Αυτό μόνο στην Κύπρο συμβαίνει», είπε.

Πρόσθεσε ότι υπάρχουν άλλα 15.000 άτομα με αναπηρία που αποκλείονται από την κοινωνική πρόνοια σήμερα και, επομένως, με την προτεινόμενη τροποποίηση της νομοθεσίας για αποδέσμευση του αναπηρικού επιδόματος από το ΕΕΕ, αναμένεται ότι ο αριθμός των δικαιούχων θα διπλασιαστεί.

Νομοσχέδιο για άτομα με αναπηρία, χωρίς διακοπή η διαβούλευση, λέει η Υφυπουργός

Σε σχέση με την νομοθεσία που ετοιμάζεται, η Υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας σημείωσε ότι το Υφυπουργείο ολοκλήρωσε τη διαβούλευση, πρώτα με την ΚΥΣΟΑ που είναι ο θεσμοθετημένος εταίρος του κράτους για θέματα αναπηρίας, αξιοποιώντας και τους καλοκαιρινούς μήνες.

«Χωρίς διακοπή, συνεχίζουμε τη διαβούλευση και με αντιπροσωπευτικές οργανώσεις ατόμων με αναπηρίες, οι οποίες δεν είναι μέλη της ΚΥΣΟΑ», ανέφερε.

Όπως είπε η κ. Ευαγγέλου, η απόφαση για την έναρξη της διαβούλευσης για τη νέα νομοθεσία λήφθηκε σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε με την ΚΥΣΟΑ πριν από μερικούς μήνες.

«Μέσα σε αυτούς τους μήνες καταγράφηκαν όλες οι ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες, που δεν είχαν ποτέ τα προηγούμενα χρόνια καταγραφεί και καταβάλλεται προσπάθεια για μια ολοκληρωμένη νομοθεσία, στο μέτρο του εφικτού, η οποία είναι συνδυαστική, με παροχές και υπηρεσίες», επισήμανε, προσθέτοντας ότι η προσπάθεια που γίνεται είναι αδιάκοπη και συνεχίζεται με εντατικούς ρυθμούς, «για να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε όσο το δυνατόν συντομότερο».

Η νομοθεσία αποτελεί δέσμευση του Προέδρου της Δημοκρατίας και ανακοινώθηκε ανάμεσα στις δράσεις της κυβέρνησης για το 2025.

Αναφερόμενη στο νομοσχέδιο, η κ. Ανθοπούλου εξήγησε ότι αφορά την αποδέσμευση των αναπηρικών επιδομάτων από τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια και την ετοιμασία μιας ενιαίας νομοθεσίας, όπου όλες οι παροχές ανεξάρτητης διαβίωσης μέσω της κρατικής πρόνοιας, είτε είναι υπηρεσίες είτε είναι απευθείας πληρωμές, θα δίνονται από μία νομοθεσία και θα ισχύουν τα ίδια για όλους.

«Ως ΚΥΣΟΑ είμαστε μέλος της ομάδας εργασίας της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας. Θέσαμε τις πραγματικές ανάγκες της αναπηρίας, τα πραγματικά νούμερα, λαμβάνοντας υπόψη, με μεγάλη υπευθυνότητα, ότι έχουμε απέναντι μας τα μεγέθη της κυπριακής οικονομίας. Αυτά που ζητάμε είναι αυτά που η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να ανταποκριθεί και να τα δώσει. Δεν θα δεχτούμε να πάρουμε κάτι λιγότερο από αυτό που δικαιούμαστε και μπορεί να μας αποδοθεί», τόνισε.

Όπως είπε, σύμφωνα με τη Eurostat, η Κύπρος είναι στην τρίτη θέση από το τέλος για παροχές αναπηρίας ως ποσοστό του ΑΕΠ, την ώρα που η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας είναι από τις πρώτες στην ευρωζώνη. «Όταν δεν έχεις κράτος πρόνοιας τι να κάνεις την ανάπτυξη», διερωτήθηκε.

«Ποτέ τα άτομα με αναπηρία δεν ήταν προτεραιότητα αυτής της πολιτείας. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Γι’ αυτό επιμένουμε εμφαντικά ότι τα ποσά που βάλαμε στο πλαίσιο αυτής της νομοθεσίας πρέπει να ικανοποιηθούν και δεν γίνεται να δίνεται στα άτομα με αναπηρία ό,τι απομένει από το Υπουργείο Οικονομικών», ανέφερε.

Μιλώντας για το ύψος των επιδομάτων που αιτήθηκε η ΚΥΣΟΑ, στο πλαίσιο της νέας νομοθεσίας, η κ. Ανθοπούλου είπε ότι πλέον είναι θέμα πολιτικής απόφασης ανωτάτου επιπέδου. «Ο Πρόεδρος πρέπει να αποφασίσει», επισήμανε. Όπως είπε, η ΚΥΣΟΑ πραγματοποίησε το τελευταίο διάστημα κατ’ ιδίαν συνάντηση τόσο με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, όσο και με όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, σημειώνοντας ότι όλοι κατανοούν την κατάσταση και εκφράζουν σθεναρή στήριξη στην πρότασή τους, «η οποία έγινε με μεγάλη υπευθυνότητα και περισυλλογή».

Χαρακτήρισε το εν λόγω νομοσχέδιο ως «κορυφαία και εμβληματική μεταρρύθμιση κοινωνικής πρόνοιας» εφόσον ευοδωθεί και κάλεσε τον Πρόεδρο να πάρει «τη σωστή απόφαση», με βάση την πρόταση που έχει ενώπιον του από την ΚΥΣΟΑ, για να διατεθούν τα ποσά.

Όπως σημείωσε, ο Πρόεδρος είχε την πολιτική βούληση για την ετοιμασία του νομοθετήματος, που εκκρεμεί πολλά χρόνια, «πιστεύουμε ότι θα συνυπολογίσει ότι εδώ και τουλάχιστον μία εικοσαετία τα αναπηρικά επιδόματα είναι στάσιμα, την ώρα που οι τιμές καλπάζουν», είπε, προσθέτοντας ότι «ασφυκτιούν τα άτομα με αναπηρία. Η πολιτεία πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της» σύμφωνα και με όσα προβλέπει το Σύνταγμα για το δικαίωμα όλων στην αξιοπρεπή διαβίωση.

 Ένταξη στην αγορά εργασίας

Πέρα από την επιδοματική πολιτική, προβληματική είναι και η ένταξη των ατόμων με αναπηρία στον εργασιακό βίο. Σύμφωνα με την κ. Ανθοπούλου, είναι πολύ μικρό το ποσοστό ατόμων με αναπηρία που εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα και στις περισσότερες περιπτώσεις εργάζονται σε χαμηλά αμειβόμενες θέσεις, ως τηλεφωνητές ή σε υπεραγορές. «Δεν αξιοποιούνται τα άτομα με αναπηρία. Η αναπηρία τους είναι τροχοπέδη σε οτιδήποτε κάνουν», ανέφερε.

Πρόσθεσε ότι διείσδυση στην αγορά εργασίας σημαίνει ότι τα άτομα με αναπηρία, βάσει των δυνατοτήτων και ικανοτήτων τους, πρέπει να είναι σε όλη την πυραμίδα του ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα. «Είμαστε πάρα πολύ πίσω» σε αυτό τον τομέα, είπε.

«Υπάρχουν άτομα καταρτισμένα, τελειώνουν πανεπιστήμια, δίνουν αγώνα και δεν μπαίνουν στην αγορά εργασίας, γιατί το πρόβλημα μας είναι τα μη προσβάσιμα μυαλά ως κοινωνία. Ο εργοδότης θα σκεφτεί ότι ένα άτομο με αναπηρία θα χρειάζεται εύλογες προσαρμογές και άλλα εμπόδια και δεν το προσλαμβάνει», είπε, προσθέτοντας ότι η κοινωνία μας είναι δομημένη σε αρτιμελίστικα πρότυπα και στερεότυπα.

Η κ. Ανθοπούλου μίλησε, ακόμα, για τη σημασία του υποστηρικτικού περιβάλλοντος των ατόμων με αναπηρία, φέρνοντας ως παράδειγμα ότι εκπαιδευτικοί στο δημόσιο που είναι γονείς ατόμων με αναπηρία δεν περιλαμβάνονται στα κριτήρια όσων μπορούν να ζητήσουν εξαίρεση για να παραμείνουν εντός έδρας.

Ταυτόχρονα, αναφέρθηκε σε πολλά προβλήματα στην εκπαίδευση, καθώς δεν παρέχονται οι εύλογες προσαρμογές και το διαφοροποιημένο υλικό στα παιδιά για να μπορέσουν να αποδώσουν, υπογραμμίζοντας τις απαραίτητες αλλαγές που πρέπει να γίνουν και στις Επαρχιακές Επιτροπές Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, που συχνά αποφασίζουν για τα παιδιά χωρίς καν να τα γνωρίζουν, «χωρίς να εισακούγονται καν οι γονείς των παιδιών τις πλείστες φορές», είπε.

«Υπάρχουν παιδιά που τους έλεγαν ότι πρέπει να είναι ευχαριστημένοι αν τελειώσουν το δημοτικό, που σήμερα έχουν 2-3 πτυχία. Όχι επειδή τους βοήθησε η πολιτεία, αλλά επειδή έχουν τεράστια ψυχική δύναμη και υποστηρικτικό περιβάλλον», υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι «αναπηρία δεν συνεπάγεται ‘δεν μπορώ’. Το δεν μπορώ έρχεται όταν το περιβάλλον είναι μη προσβάσιμο».

Από την πλευρά της, όσον αφορά τα κίνητρα για ένταξη των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας, η κ. Ευαγγέλου είπε ότι έχει εγκριθεί η παροχή κινήτρων σε κοινωνικές επιχειρήσεις που εργοδοτούν άτομα με αναπηρίες για αποκλειστική ανάθεση δημοσίων συμβάσεων σε συγκεκριμένους τομείς, όπως και νέο σχέδιο επιχορήγησης ατόμων με αναπηρία για δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων με χρηματοδότηση μέχρι €10.000 ανά δικαιούχο και μέχρι €30.000 ανά επιχείρηση.

«Και οι δύο αυτές αποφάσεις στοχεύουν στην παροχή κινήτρων για ένταξη ατόμων με αναπηρία στην εργασία και την επιχειρηματικότητα», επισήμανε.

Άλλα πρόσφατα μέτρα της Κυβέρνησης για άτομα με αναπηρία

Η Υφυπουργός ανέφερε, εξάλλου, ότι, πέρα από τη νομοθεσία που προωθείται, η κυβέρνηση έχει λάβει σειρά αποφάσεων για τα άτομα με αναπηρία.

Ενδεικτικά, αναφέρθηκε στην απόφαση να θεωρούνται άτομα που φέρουν κοχλιακά εμφυτεύματα ως άτομα με σοβαρή και μη αναστρέψιμη αναπηρία. «Ήταν ένα αίτημα πολλών χρόνων των ατόμων με ακουστική αναπηρία που δεν γινόταν αποδεκτό. Λήφθηκε η απόφαση τον Μάιο. Είναι πολύ σημαντικό γι’ αυτούς το ότι δεν θα περνούν από επιτροπή επαναξιολόγησης», είπε.

Επίσης, σημείωσε την απόφαση για δημιουργία Κέντρου Ημερήσιας Φροντίδας για ενήλικα άτομα με αναπηρία, τη δημιουργία δύο κατοικιών 24ωρης φροντίδας στη Λευκωσία, με χρηματοδότηση της Eurobank και τη δημιουργία μικρότερου Κέντρου Ημερήσιας Φροντίδας για ενήλικα άτομα με αναπηρία για σοβαρότερα περιστατικά.

«Έχουμε ολοκληρώσει και θέσει σε εφαρμογή την πρώτη εθνική στρατηγική για άτομα με αυτισμό στη χώρα μας, λόγω της αύξησης των διαγνώσεων αυτισμού που παρατηρείται διεθνώς και των ιδιαίτερων απαιτήσεων που υπάρχουν σε σχέση με το φάσμα του αυτισμού», πρόσθεσε.

Η Υφυπουργός σημείωσε ότι οι παραπάνω αποφάσεις είναι μόνο οι πιο πρόσφατες που αφορούν μόνο το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας. «Υπάρχουν κι άλλες που αφορούν άλλα Υπουργεία, που λειτουργούν συνδυαστικά στο πλαίσιο της ολιστικής αντιμετώπισης των ζητημάτων, όπως για παράδειγμα η επέκταση της φοίτησης στα ειδικά σχολεία από το 21ο έτος στο 22ο έτος», σημείωσε.

Ένας στους δύο δεν μπορεί να κάνει διακοπές

Στα στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat αναφέρεται, ακόμα, ότι ένα στα δύο άτομα με αναπηρία στην Κύπρο δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μια βδομάδα διακοπών τον χρόνο. Πέρα από τις οικονομικές δυσκολίες, η κ. Ανθοπούλου αναφέρθηκε και σε πολλά ζητήματα προσβασιμότητας που αφορούν την τουριστική βιομηχανία στην Κύπρο.

Η Λεμεσός, είπε, είναι αρκετά προσβάσιμη. Αντίθετα, είπε ότι ένας από τους πιο τουριστικούς προορισμούς στην Κύπρο, το Παραλίμνι, δεν έχει τις κατάλληλες υποδομές, σημειώνοντας ότι δέχεται συχνά παράπονα για τον Δήμο Παραλιμνίου-Δερύνειας ότι αποφασίζουν αυθαίρετα ποια είναι τα άτομα με αναπηρία και ποιοι πρέπει να έχουν παροχές προσβασιμότητας.

Ούτε οι χώροι εστίασης είναι προσβάσιμοι, ενώ και τα πλείστα ξενοδοχεία, παρόλο που έχουν δηλώσει στο Υφυπουργείο Τουρισμού ότι είναι προσβάσιμα, δεν έχουν τις παροχές προσβασιμότητας για να μπορεί να εξυπηρετηθεί ένα άτομο με αμαξίδιο. «Τώρα που πάμε και ελέγχουμε, σχεδόν όλα δεν είναι προσβάσιμα», είπε, σημειώνοντας ότι δεν πληρούν τις προδιαγραφές για τις διαστάσεις που προβλέπονται στο εγχειρίδιο προσβασιμότητας.

«Οι περισσότεροι θεωρούν ότι η προσβασιμότητα είναι δύο χώροι στάθμευσης και μία ράμπα», πρόσθεσε.

Είπε, ακόμα, ότι όταν ανακαινίστηκε το στάδιο Σπύρος Κυπριανού στη Λεμεσό, ενόψει του Eurobasket, μετά από επιμονή της οργάνωσης, η ΚΥΣΟΑ πήγε επί τόπου να επιθεωρήσει. «Έκαναν πολλές τουαλέτες για άτομα με αναπηρίες αλλά δεν χωρούσε να μπει αναπηρικό αμαξίδιο μέσα. Τώρα τα διορθώνουν», είπε.

Αιτήματα του αναπηρικού κινήματος

Η ΚΥΣΟΑ, ως ο θεσμοθετημένος εταίρος του κράτους για θέματα αναπηρίας, έχει αιτήματα και προτάσεις για κάθε όργανο του κράτους.

Όπως επισήμανε η κ. Ανθοπούλου, τα αιτήματά τους αφορούν το Υφυπουργείο Πολιτισμού, που οι πολιτιστικοί χώροι δεν είναι προσβάσιμοι, το Υφυπουργείο Τουρισμού, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, για το τι κίνητρα να δίνονται στους εργοδότες του ιδιωτικού τομέα για να προσλαμβάνουν άτομα με αναπηρίες.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Είπε ακόμα ότι είναι σε συνεχή επαφή με το Υπουργείο Παιδείας για τα θέματα ενιαίας εκπαίδευσης, με το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, με το Υφυπουργείο Ευρωπαϊκών Θεμάτων, γιατί θα αναλάβουν τη διοργάνωση της Γενικής Συνέλευσης του Ευρωπαϊκού Φόρου Αναπηρίας στο πλαίσιο της Κυπριακής Προεδρίας και με το Υπουργείο Εσωτερικών και την Πολιτική Άμυνα. «Χθες είχαμε συνάντηση για το θέμα της χαρτογράφησης των ατόμων με αναπηρία. Είναι τεράστιο ζήτημα τα θέματα ασφάλειας, είδαμε τι έγινε με τις φωτιές στην ορεινή Λεμεσό», ανέφερε.

«Η αναπηρία αφορά κάθε έκφανση της κοινωνίας. Είμαστε όλοι εν δυνάμει άτομα με αναπηρία», κατέληξε.