Σκοτάδι και ησυχία για πιο υγιεινό ύπνο

20 Νοεμβρίου 2025, 10:00

Νέα μελέτη ενισχύει τα ήδη υπάρχοντα στοιχεία ότι ο ύπνος σε περιβάλλον που δεν είναι πλήρως σκοτεινό μπορεί να είναι επιβλαβής για την υγεία, επηρεάζοντας ειδικά το καρδιαγγειακό σύστημα. Ο ύπνος υπό υψηλότερα επίπεδα φωτός σχετίστηκε με αυξημένη δραστηριότητα περιοχών του εγκεφάλου που συνδέονται με το στρες και είναι γνωστό ότι προκαλούν φλεγμονή στις αρτηρίες σε όλο το σώμα. Αυτή η διαδικασία αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης εμφράγματος και εγκεφαλικού επεισοδίου.

Μετά από δεκαετή παρακολούθηση, το 17% των συμμετεχόντων εμφάνισε σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσο αυξανόταν η έκθεση σε τεχνητό φως τη νύχτα (LAN), τόσο αυξανόταν και ο κίνδυνος καρδιακών νοσημάτων. Μάλιστα, κάθε σταδιακή αύξηση του φωτός κατά μία μονάδα τυπικής απόκλισης συνδεόταν με 35% μεγαλύτερη πιθανότητα εμφράγματος μέσα στην επόμενη πενταετία και 22% υψηλότερο κίνδυνο σε βάθος δεκαετίας. Τα άτομα που ζούσαν σε περιοχές με αυξημένο περιβαλλοντικό ή κοινωνικό στρες όπως θόρυβο από την κίνηση ή χαμηλότερο εισόδημα γειτονιάς, παρουσίαζαν ακόμη μεγαλύτερη ευαλωτότητα στις αρνητικές επιδράσεις του LAN.

Η μελέτη παρουσιάστηκε στις επιστημονικές συνεδρίες της American Heart Association το 2025 στη Νέα Ορλεάνη, αλλά δεν έχει ακόμα δημοσιευθεί σε επιστημονικό περιοδικό με διαδικασία κρίσης.

Η έρευνα περιέλαβε 466 ενήλικες που είχαν πραγματοποιήσει απεικονίσεις εγκεφάλου με PET/CT στο Massachusetts General Hospital από το 2005 έως το 2008. Η μέση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν 55 ετών, το 43% ήταν άνδρες και περίπου το 90% λευκοί. Κανείς δεν είχε διαγνωσμένη καρδιοπάθεια ή καρκίνο. Τα CT κατέγραφαν την ανατομία του εγκεφάλου, ενώ τα PET τη μεταβολική δραστηριότητα, επιτρέποντας στους ερευνητές να εντοπίσουν μοτίβα στρες.

Για τη μέτρηση της νυχτερινής φωτεινότητας στις κατοικίες των συμμετεχόντων χρησιμοποιήθηκαν δορυφορικά δεδομένα από το σύστημα Visible Infrared Imaging Radiometer Suite. Μέσω μοντέλων μεταφοράς ακτινοβολίας προέκυψαν ακριβείς εκτιμήσεις φωτεινότητας στο επίπεδο του εδάφους, εξαιρώντας το φυσικό φως αστεριών και σελήνης.

Σύμφωνα με τον ειδικό ύπνου Jonathan Cedernaes, τα ευρήματα ενισχύουν το αυξανόμενο σώμα αποδείξεων ότι ο ύπνος σε απόλυτο σκοτάδι είναι ο πιο υγιεινός. Μελέτες σε ανθρώπους και ζώα έχουν δείξει ότι το τεχνητό φως τη νύχτα διαταράσσει νευροφυσιολογικά συστήματα, επηρεάζοντας τον μεταβολισμό και αυξάνοντας τη φλεγμονή. Για παράδειγμα, σε μελέτη του 2022, όσοι κοιμήθηκαν σε δωμάτια με φως 100 lux παρουσίασαν αυξημένο καρδιακό ρυθμό, μειωμένο βαθύ ύπνο και μειωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη.

Ανάλογα ευρήματα προέκυψαν και από πρόσφατες μελέτες παρατήρησης: ακόμη και μέτρια επίπεδα φωτισμού κατά τη διάρκεια του ύπνου συνδέθηκαν με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων, όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Η επίδραση του φωτός στον ύπνο δεν σχετίζεται μόνο με τις οθόνες και το μπλε φως, αλλά και με το γενικό περιβάλλον δωματίου. Μια μετα-ανάλυση του 2022 κατέδειξε ότι η αυξημένη έκθεση σε LAN, ιδιαίτερα σε εσωτερικούς χώρους, αυξάνει κατά 22% τον κίνδυνο διαταραχών ύπνου. Επιπλέον, μελέτη του 2014 σε ηλικιωμένους έδειξε ότι τα υψηλά επίπεδα LAN συνδέονται άμεσα με αθηροσκλήρωση, μέσω αύξησης του πάχους του έσω-μέσου χιτώνα της καρωτίδας.

Η καρδιολόγος Jayne Morgan εξηγεί ότι η φλεγμονή, η οποία προκαλείται από χρόνιο στρες, είναι βασικός παράγοντας της αθηροσκλήρωσης και κατά συνέπεια των καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Το σώμα χρειάζεται το σκοτάδι για να παράγει μελατονίνη και να μειώνει φυσιολογικές διεργασίες, όπως την αρτηριακή πίεση. Όσο περισσότερο παραμένουν ανοιχτά τα φώτα, τόσο περισσότερο καθυστερεί αυτή η υγιής νυχτερινή πτώση της πίεσης, ενώ και οι ορμόνες της πρωινής αφύπνισης, όπως η κορτιζόλη, καθυστερούν.

Ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος είναι κρίσιμος για την καρδιά. Ύπνος μικρότερος των έξι ωρών έχει συσχετιστεί επανειλημμένα με αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας.

Συμβουλές για πιο σκοτεινό περιβάλλον ύπνου

•Κλείστε πλήρως κουρτίνες ή χρησιμοποιήστε συσκοτιστικές κουρτίνες· η οικονομική λύση είναι κάλυψη παραθύρων με αλουμινόχαρτο.

•Κλείστε τα φώτα στους γύρω χώρους και μπλοκάρετε το φως από το κενό κάτω από την πόρτα με μια πετσέτα.