Η ηλικιακή απώλεια ακοής αυξάνει κατά 71% τον κίνδυνο άνοιας
04 Δεκεμβρίου 2025, 07:00
Η απώλεια ακοής λόγω ηλικίας, δηλαδή η σταδιακή και προοδευτική μείωση της ακοής και στα δύο αυτιά καθώς μεγαλώνουμε, αποτελεί μία εξαιρετικά συχνή κατάσταση στους ηλικιωμένους. Στις ΗΠΑ επηρεάζει περίπου δύο στους τρεις ανθρώπους άνω των 70 ετών, ενώ ο κίνδυνος εμφάνισης αυξάνεται με την ηλικία, με τον επιπολασμό να διπλασιάζεται σχεδόν κάθε δεκαετία μετά τα 12 χρόνια ζωής. Αν και παλαιότερα θεωρούνταν απλώς μια φυσιολογική συνέπεια της γήρανσης, νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι συνδέεται με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, όπως κοινωνική απομόνωση και γνωστική έκπτωση.
Πρόσφατη μελέτη στο JAMA Network Open έδειξε ότι η ηλικιακή απώλεια ακοής αυξάνει κατά 71% τον κίνδυνο άνοιας, ενώ η χρήση ακουστικών βοηθημάτων μπορεί να μειώσει αυτόν τον κίνδυνο. Ο Mill Etienne, MD, νευρολόγος στο New York Medical College, σημείωσε ότι η συγκεκριμένη έρευνα είναι από τις πιο ολοκληρωμένες, επειδή εξετάζει ταυτόχρονα γνωστικές επιδόσεις, εγκεφαλικές αλλοιώσεις και μελλοντικό κίνδυνο άνοιας στο ίδιο δείγμα.
Απώλεια ακοής και κίνδυνος άνοιας
Η άνοια επηρεάζει περίπου 57 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και κάθε χρόνο καταγράφονται σχεδόν 10 εκατομμύρια νέα περιστατικά. Οι αιτίες συνήθως περιλαμβάνουν σύνθετη αλληλεπίδραση γενετικών και τροποποιήσιμων παραγόντων, όπως πίεση, χοληστερόλη, κάπνισμα, κοινωνική απομόνωση και χαμηλή εκπαίδευση. Τα τελευταία χρόνια, η απώλεια ακοής αναγνωρίζεται επίσης ως σημαντικός τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η μειωμένη ακοή σχετίζεται με γνωστικά ελλείμματα και δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο, όμως λίγες έχουν συνδυάσει ταυτόχρονα γνωστικές δοκιμασίες, απεικονιστικά ευρήματα και μελλοντική εμφάνιση άνοιας.
Τι εξετάζει η νέα μελέτη
Η έρευνα βασίστηκε στη FraminghamHeartStudy, μια μακροχρόνια πληθυσμιακήμελέτη στις ΗΠΑ. Συμμετείχαν 2.178 άτομα, χωρισμένα σε δύο υποσύνολα:
•ένα με μέση ηλικία 58 ετών για αξιολόγηση γνωστικών επιδόσεων και εγκεφαλικής απεικόνισης,
•ένα με μέση ηλικία 67 ετών για παρακολούθηση του κινδύνου άνοιας για 15 χρόνια.
Στην αρχή, όλοι υποβλήθηκαν σε τεστ ακοής και ταξινομήθηκαν ως φυσιολογικοί, με ελαφριά, ήπια ή μέτρια/σοβαρή απώλεια.
Τα MRI αξιολόγησαν τον συνολικό όγκο εγκεφάλου και την κατάσταση της λευκής ουσίας, δείκτες που συνδέονται με νευροεκφυλιστικές διαδικασίες.
Ευρήματα: Πώς η απώλεια ακοής επηρεάζει τον εγκέφαλο
Όσο μεγαλύτερη ήταν η απώλεια ακοής, τόσο χειρότερες ήταν οι επιδόσεις στις γνωστικές δοκιμασίες, ιδίως σε λειτουργίες εκτελεστικού ελέγχου, όπως προσοχή και σχεδιασμός. Ακόμη και η ελαφριά απώλεια συσχετίστηκε με αυξημένες βλάβες στη λευκή ουσία.
Άτομα με ήπια ή σοβαρότερη απώλεια είχαν μικρότερο όγκο εγκεφάλου και πιο έντονη γνωστική κάμψη. Στο δεύτερο υποσύνολο συμμετεχόντων, εκείνοι με ελαφριά απώλεια ακοής είχαν 71% υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης άνοιας σε βάθος 15ετίας.
Ιδιαίτερα σημαντικός ήταν ο ρόλος του γονιδίου APOE4, που αυξάνει τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ. Η συνύπαρξη APOE4 και έστω και ελαφριάς απώλειας ακοής αύξανε πολύ περισσότερο τον κίνδυνο άνοιας.
Παράλληλα, η χρήση ακουστικών βοηθημάτων συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο άνοιας — μάλιστα, η προστασία φαινόταν εντονότερη σε άτομα που έφεραν το APOE4.
Πιθανοί μηχανισμοί
Παρόλο που η μελέτη είναι παρατηρητική και δεν αποδεικνύει αιτιότητα, υπάρχουν δύο κύριες υποθέσεις:
1.Κοινωνική απομόνωση λόγω δυσκολίας επικοινωνίας → αυξημένος κίνδυνος γνωστικής έκπτωσης.
2.Αυξημένη γνωστική επιβάρυνση: ο εγκέφαλος αφιερώνει περισσότερους πόρους στην επεξεργασία ακουστικών ερεθισμάτων εις βάρος λειτουργιών μνήμης και συγκέντρωσης.
Η μελέτη επίσης έδειξε ότι πολλοί άνθρωποι δεν αναγνωρίζουν τη δική τους ελαφριά απώλεια ακοής, κάτι που υπογραμμίζει την ανάγκη για τακτικό έλεγχο μετά τα 50.
Ρόλος των ακουστικών βοηθημάτων
Τα ευρήματα συμφωνούν με προηγούμενες ανασκοπήσεις που δείχνουν ότι η χρήση βοηθημάτων ακοής μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας έως και 19%. Η βελτιωμένη ακουστική είσοδος, η διατήρηση κοινωνικής συμμετοχής και η μείωση της γνωστικής επιβάρυνσης θεωρούνται πιθανές εξηγήσεις.
Ολοκληρώνοντας, η μελέτη ενισχύει την άποψη ότι η απώλεια ακοής δεν είναι απλώς ένα σύμπτωμα της ηλικίας, αλλά ένας σημαντικός και τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για άνοια.
