Αλληλένδετα όλα στον οργανισμό μας: Η παχυσαρκία συνδέεται και με βλάβες στον εγκέφαλο
03 Δεκεμβρίου 2025, 07:00
Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι οι σωματικές παθήσεις επηρεάζουν και τον εγκέφαλο. Παράγοντες όπως η παχυσαρκία, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η αντίσταση στην ινσουλίνη επιβαρύνουν το μεταβολικό και αγγειακό σύστημα, αυξάνοντας με τον χρόνο τον κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης και Αλτσχάιμερ. Νέα έρευνα του Arizona State University, σε συνεργασία με άλλα ιδρύματα, δείχνει ότι αυτές οι επιπτώσεις μπορεί να αρχίζουν πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι πιστευόταν.
Σε νεαρούς ενήλικες με παχυσαρκία, οι ερευνητές εντόπισαν βιολογικούς δείκτες που συνδέονται με φλεγμονή, επιβάρυνση του ήπατος και πρώιμη βλάβη εγκεφαλικών κυττάρων. Οι αλλαγές αυτές, αν και μικρές, μοιάζουν με μοτίβα που εμφανίζονται συνήθως σε ηλικιωμένους με ήπια γνωστική διαταραχή.
Ένα ακόμη σημαντικό εύρημα ήταν ότι οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες είχαν εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα χολίνης στο αίμα – ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για τη λειτουργία του ήπατος, τη ρύθμιση της φλεγμονής και την προστασία της μνήμης. Ο επικεφαλής ερευνητής, RamonVelazquez, επισημαίνει ότι η χολίνη ίσως αποτελεί κρίσιμο δείκτη μεταβολικής και εγκεφαλικής δυσλειτουργίας. Νέα δεδομένα, όπως αναφέρει, συνδέουν τα χαμηλά επίπεδα χολίνης με άγχος, διαταραχές μνήμης και γενικότερη μεταβολική δυσλειτουργία.
Η πρώιμη επίδραση της παχυσαρκίας στον εγκέφαλο
Ενώ είναι γνωστό ότι η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών νοσημάτων και διαβήτη τύπου 2, η μελέτη δείχνει ότι οι συνέπειες στον εγκέφαλο ξεκινούν πολύ νωρίτερα. Οι νεαροί συμμετέχοντες εμφάνισαν υψηλούς δείκτες φλεγμονής και ενζύμων που δηλώνουν καταπόνηση του ήπατος. Επιπλέον, βρέθηκαν αυξημένα επίπεδα της πρωτεΐνης NfL (νευροϊνιδιακή ελαφριά αλυσίδα), η οποία απελευθερώνεται όταν νευρώνες υφίστανται βλάβη. Το NfL σχετίστηκε άμεσα με χαμηλά επίπεδα χολίνης, παρότι σε αυτές τις ηλικίες δεν θα αναμένονταν εμφανή συμπτώματα.
Το NfL έχει ήδη καθιερωθεί ως πρώιμος δείκτης νευροεκφύλισης και βρίσκεται σε αυξημένες συγκεντρώσεις σε άτομα με ήπια γνωστική διαταραχή και Αλτσχάιμερ. Η παρουσία του σε νέους ενήλικες με παχυσαρκία είναι ιδιαίτερα σημαντική και ενισχύει την υπόθεση ότι η μεταβολική καταπόνηση μπορεί να επιταχύνει τις εγκεφαλικές αλλαγές πολλά χρόνια πριν εμφανιστούν συμπτώματα.
Ο ρόλος της χολίνης στην εγκεφαλική και μεταβολική υγεία
Η χολίνη είναι απαραίτητη για τη δομή των κυτταρικών μεμβρανών, την παραγωγή του νευροδιαβιβαστή ακετυλοχολίνη (κρίσιμης για τη μνήμη), τη λειτουργία του ήπατος και τον έλεγχο της φλεγμονής. Οι συμμετέχοντες με παχυσαρκία είχαν πολύ χαμηλότερα επίπεδα χολίνης, τα οποία συνδέθηκαν με αυξημένη φλεγμονή, αντίσταση στην ινσουλίνη, υψηλότερα ηπατικά ένζυμα και μεγαλύτερη νευρωνική βλάβη.
Παρότι το ήπαρ παράγει ένα μέρος της χολίνης, η πλειονότητα πρέπει να προσλαμβάνεται από τη διατροφή. Τροφές πλούσιες σε χολίνη είναι τα αυγά, το κοτόπουλο, τα ψάρια, τα φασόλια και τα σταυρανθή λαχανικά. Στη μελέτη, οι γυναίκες είχαν ακόμη χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τους άνδρες — εύρημα που ξεχωρίζει, καθώς οι γυναίκες εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά γνωστικής γήρανσης και Alzheimer.
Τα εθνικά δεδομένα διατροφής δείχνουν ότι πολλοί Αμερικανοί, ιδιαίτερα έφηβοι και νέοι ενήλικες, δεν καταναλώνουν αρκετή χολίνη. Η χρόνια έλλειψη ενδέχεται να αυξάνει την ευαλωτότητα στον μεταβολικό στρες και να ενισχύει τις δυσμενείς επιπτώσεις της παχυσαρκίας στον εγκέφαλο.
Η σχέση με τα νέα φάρμακα απώλειας βάρους
Τα σύγχρονα φάρμακα GLP-1 έχουν μεταμορφώσει τη θεραπεία της παχυσαρκίας, όμως λόγω της μειωμένης όρεξης συχνά μειώνεται και η πρόσληψη θρεπτικών συστατικών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω έλλειψη χολίνης. Οι επιστήμονες τονίζουν την ανάγκη να διερευνηθεί εάν η σωστή διατροφική πρόσληψη χολίνης μαζί με τα GLP-1 μπορεί να διατηρήσει μεταβολική και εγκεφαλική υγεία.
Σχεδιασμός της μελέτης
Η έρευνα εξέτασε 30 ενήλικες 20–30 ετών, μισούς με παχυσαρκία και μισούς φυσιολογικού βάρους. Από κάθε συμμετέχοντα ελήφθη δείγμα αίματος και μετρήθηκαν χολίνη, φλεγμονώδεις δείκτες, ινσουλίνη, γλυκόζη, ηπατικά ένζυμα και NfL. Η σύγκριση των ομάδων έδειξε σταθερά μοτίβα: χαμηλή χολίνη, υψηλή φλεγμονή, μεταβολική πίεση και ενδείξεις νευρωνικής βλάβης στους νέους με παχυσαρκία.
Όταν συγκρίθηκαν αυτά τα ευρήματα με δεδομένα ηλικιωμένων με ήπια γνωστική διαταραχή ή Alzheimer, διαπιστώθηκε το ίδιο μοτίβο: χαμηλή χολίνη και υψηλό NfL. Αυτό υποδηλώνει ότι οι αλλαγές που συνδέονται με νευροεκφύλιση μπορεί να ξεκινούν πολύ νωρίς, ιδίως σε άτομα με μεταβολικό στρες.
Πρώιμοι δείκτες μελλοντικού κινδύνου
Συνολικά, η μελέτη αναδεικνύει έναν στενό δεσμό ανάμεσα στην παχυσαρκία, τη φλεγμονή, την κατάσταση χολίνης και το πρώιμο νευρωνικό στρες. Αν και δεν αποδεικνύει αιτιότητα, παρουσιάζει βιοδείκτες που μοιάζουν με εκείνους ηλικιωμένων με γνωστική έκπτωση. Τα ευρήματα συμφωνούν με παλαιότερες μελέτες σε ποντίκια που δείχνουν ότι η έλλειψη χολίνης μπορεί να αυξήσει το μεταβολικό στρες και την παθολογία της Αλτσχάιμερ.
Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, η διατήρηση καλής μεταβολικής υγείας και επαρκούς πρόσληψης χολίνης από νεαρή ηλικία φαίνεται να δημιουργεί σταθερές βάσεις για υγιή γήρανση. Η έρευνα συνεχίζεται, με στόχο να κατανοηθεί πώς το πρώιμο μεταβολικό στρες μπορεί να διαμορφώσει τον μελλοντικό κίνδυνο νευροεκφυλιστικών νοσημάτων και να οδηγήσει σε νέες στρατηγικές προστασίας της εγκεφαλικής υγείας
