Τα σπερματοζωάρια επιζούν περισσότερο χρόνο από όσο φανταζόμαστε

Τα σπερματοζωάρια έχουν μια κολοσσιαία αποστολή, αλλά η «ζωή» τους είναι περιορισμένη. Από τη στιγμή που παράγονται στους όρχεις μέχρι τη στιγμή που ενδέχεται να διανύσουν τον περίπλοκο λαβύρινθο του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος, το εσωτερικό τους ρολόι χτυπάει αντίστροφα. Πόσο ζουν λοιπόν τα ανθρώπινα σπερματοζωάρια;

Η απάντηση εξαρτάται από το πού βρίσκονται και από παράγοντες όπως η θερμοκρασία, η υγρασία και τα επίπεδα ενέργειας. Στους όρχεις, τα σπερματοζωάρια μετακινούνται μέσα σε ένα στενό, σπειροειδές σωληνάκι που λέγεται επιδιδυμίδα για έως και 10 ημέρες, ώσπου να φτάσουν σε έναν «χώρο αποθήκευσης», όπου περιμένουν την εκσπερμάτωση.

Σε αυτό το προστατευμένο περιβάλλον, «τα σπερματοζωάρια μπορούν να παραμείνουν ζωντανά, αλλά λειτουργικά κατασταλμένα, για περίπου δύο εβδομάδες», εξηγεί ο BrettNixon, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Newcastle της Αυστραλίας. Εκτός όμως από αυτή την «ασφαλή φωλιά», ο κόσμος γίνεται πιο απρόβλεπτος. Συχνά λέγεται ότι το σπέρμα πεθαίνει όταν έρθει σε επαφή με το οξυγόνο, κάτι που δεν ισχύει. Αυτό που είναι πραγματικά κρίσιμο είναι η υγρασία.

Σε μια στεγνή επιφάνεια, χωρίς υγρό μέσο, τα σπερματοζωάρια πεθαίνουν μέσα σε λίγα λεπτά έως μία ώρα. Αντίθετα, σε ιδανικές εργαστηριακές συνθήκες, όπως σε διαδικασίες εξωσωματικής γονιμοποίησης, μπορούν να επιβιώσουν έως και 72 ώρες. Με κατάλληλη κατάψυξη, όμως, «μπορούν να παραμείνουν βιώσιμα για δεκαετίες», σημειώνει ο Nixon.

Στο ανθρώπινο σώμα πάντως ζουν πολύ περισσότερο. Ο ChristopherBarratt, καθηγητής Αναπαραγωγικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Dundee στο Ηνωμένο Βασίλειο, αναφέρει ότι υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις όπου σπερματοζωάρια έχουν βρεθεί να επιβιώνουν μέσα στη γυναίκα επί ημέρες αλλά αυτές είναι εξαιρετικά ασυνήθιστες. Συνήθως, η μέγιστη φυσική επιβίωση είναι έως και επτά ημέρες. Το γνωρίζουμε επειδή υπάρχει περίπου 5% πιθανότητα εγκυμοσύνης ακόμα κι αν η επαφή έγινε μια εβδομάδα πριν από την ωορρηξία. Αυτό σημαίνει ότι τα σπερματοζωάρια μπορούν να παραμείνουν ζωντανά για αυτό το διάστημα.

Τι τους δίνει τόσο μεγάλη αντοχή;

Οφείλεται σε πολλούς παράγοντες:

•Το σπερματικό υγρό που τα μεταφέρει περιέχει θρεπτικά συστατικά και πρωτεΐνες που τα καθιστούν αρκετά ανθεκτικά.

•Τα ίδια τα σπερματοζωάρια μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο που παράγουν ενέργεια όταν οι πόροι τους λιγοστεύουν.

•Το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα τους δίνει γλυκόζη και άλλες ουσίες που τους επιτρέπουν να συνεχίσουν το ταξίδι τους.

•Ειδικά στον σάλπιγγα, υπάρχουν «σταθμοίστάθμευσης», όπου τα σπερματοζωάρια προσκολλώνται σε κύτταρα, ξεκουράζονται και παραμένουν ζωντανά μέχρι την ωορρηξία.

Μελέτες σε ζώα, όπως χοίρους, έδειξαν ότι τα σπερματοζωάρια που δένονται σε συγκεκριμένα σάκχαρα των κυττάρων του σαλπίγγα ζουν περισσότερο και λειτουργούν καλύτερα. Παρόμοια ευρήματα έχουν καταγραφεί και σε άλλα θηλαστικά.

Δεν γνωρίζουμε ακόμη πλήρως τους μηχανισμούς πίσω από αυτή τη διαδικασία,οι μελέτες στον άνθρωπο είναι περιορισμένες. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των σπερματοζωαρίων δίνει σαφές εξελικτικό πλεονέκτημα: αυξάνει τις πιθανότητες να υπάρχει ήδη στρατός σπερματοζωαρίων «σε αναμονή» τη στιγμή της ωορρηξίας.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Και το φαινόμενο δεν είναι μόνο ανθρώπινο. Στις νυχτερίδες, τα σπερματοζωάρια μπορούν να επιβιώσουν έως και έξι μήνες μέσα στο σώμα της θηλυκής. Σε ορισμένα ερπετά, ακόμη και χρόνια. Το πώς ακριβώς επιτυγχάνεται αυτή η απίστευτη επιβίωση παραμένει ένα από τα εντυπωσιακότερα μυστήρια της βιολογίας.