Αλληλοβοήθεια και ευγνωμοσύνη τα δύο συστατικά του επιτυχημένου γάμου

Mελέτη για τις ερωτικές σχέσεις δείχνει ότι η ευτυχία που αντλούν τα ζευγάρια από την αμοιβαία υποστήριξη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ευγνωμοσύνη που αυτή η υποστήριξη προκαλεί. Όπως δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychology, η βοήθεια προς τον σύντροφο στη διαχείριση στρες δεν οδηγεί αυτόματα σε αυξημένη ικανοποίηση από τη σχέση. Αντίθετα, το αίσθημα ότι ο σύντροφος εκτιμά αυτή τη βοήθεια αποτελεί τον βασικό κρίκο που συνδέει τη στήριξη με έναν πιο ισχυρό δεσμό.

Η Μισέλ Ροθ και οι συνεργάτες της από τα Πανεπιστήμια Ζυρίχης και Florida State εξέτασαν τους μηχανισμούς που συντηρούν μια σχέση, εστιάζοντας στην έννοια της «διαδικής αντιμετώπισης» (dyadic coping). Πρόκειται για τη διαδικασία κατά την οποία δύο σύντροφοι διαχειρίζονται από κοινού το στρες: ο ένας εκφράζει άγχος, ο άλλος ανταποκρίνεται με συναισθηματική ενσυναίσθηση ή πρακτική βοήθεια, όπως ανάληψη καθημερινών υποχρεώσεων. Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι η διαδική αντιμετώπιση σχετίζεται με υψηλότερη ποιότητα σχέσης.

Ωστόσο, ο λόγος που αυτός ο κοινός τρόπος διαχείρισης αυξάνει την ικανοποίηση παρέμενε ασαφής. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι η ευγνωμοσύνη μεσολαβεί σε αυτή τη σχέση. Στην ψυχολογία, ένας «μεσολαβητής» εξηγεί πώς ένα αίτιο οδηγεί σε ένα αποτέλεσμα. Η ομάδα θεώρησε ότι τα θετικά αποτελέσματα της υποστήριξης προκύπτουν μόνο όταν το άτομο που βοηθάει αντιλαμβάνεται ότι ο σύντροφός του αναγνωρίζει αυτή την καλοσύνη. Η υπόθεση βασίστηκε στη θεωρία «find-remind-and-bind», σύμφωνα με την οποία η ευγνωμοσύνη βοηθά τα άτομα να εντοπίζουν ποιοτικούς συντρόφους και να δένονται περισσότερο μαζί τους.

Η έρευνα διαχώρισε δύο μορφές ευγνωμοσύνης: Τη «βιωματική» (εσωτερικό συναίσθημα ευχαριστίας) και την «εκφρασμένη» (λεκτική απόδοση ευχαριστίας). Στόχος ήταν να φανεί ποια από τις δύο συνδέεται ισχυρότερα με την ικανοποίηση από τη σχέση, καθώς και αν τα οφέλη διαφέρουν ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες.

Για τη μελέτη χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από 163 ετεροφυλόφιλα ζευγάρια στην Ελβετία, με μέση διάρκεια σχέσης περίπου 30 χρόνια. Οι περισσότεροι ήταν παντρεμένοι, είχαν παιδιά και υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια για το πόσο συχνά στήριζαν τον σύντροφο όταν αυτός βίωνε στρες, καθώς και για το πόση ευγνωμοσύνη αντιλαμβάνονταν από τον σύντροφό τους ή εξέφραζαν οι ίδιοι. Η γενική ικανοποίηση από τη σχέση μετρήθηκε επίσης με τυποποιημένο δείκτη.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το Actor-PartnerInterdependenceMediationModel, μια στατιστική μέθοδο που αντιμετωπίζει το ζευγάρι ως αλληλεξαρτώμενη μονάδα. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει τη διάκριση των επιδράσεων που το άτομο έχει στον εαυτό του από εκείνες που έχει στον σύντροφό του, κάτι κρίσιμο για την κατανόηση της αμοιβαιότητας στις σχέσεις.

Η ανάλυση αποκάλυψε ότι ο άμεσος δεσμός ανάμεσα στην υποστηρικτική συμπεριφορά και την ικανοποίηση από τη σχέση ήταν ασθενής. Όταν λήφθηκε υπόψη η ευγνωμοσύνη, ο άμεσος αυτός δεσμός σχεδόν εξαφανίστηκε. Αυτό σημαίνει ότι η ίδια η πράξη της βοήθειας δεν αρκεί για να αυξήσει την ευτυχία· απαιτείται ο βοηθός να νιώσει ότι ο σύντροφος εκτιμά την πράξη του.

Το μοντέλο έδειξε μια αλληλουχία συναισθηματικών βημάτων: πρώτα ο ένας σύντροφος παρέχει υποστήριξη. Έπειτα αυτή η υποστήριξη γεννά ευγνωμοσύνη στον άλλον· και τέλος, η ευγνωμοσύνη αυξάνει την ικανοποίηση εκείνου που βοήθησε. Η ευγνωμοσύνη λειτουργεί σαν «ανταμοιβή» που επιβεβαιώνει την επένδυση στη σχέση.

Τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια για την βιωματική και την εκφρασμένη ευγνωμοσύνη: ο υποστηρικτικός σύντροφος ένιωθε μεγαλύτερη ικανοποίηση είτε άκουγε ένα ρητό «ευχαριστώ» είτε απλώς διαισθανόταν την εσωτερική ευγνωμοσύνη του άλλου. Αυτό δείχνει ότι τα ζευγάρια μακροχρόνιων σχέσεων έχουν αναπτύξει υψηλή ευαισθησία προς μη λεκτικά σήματα εκτίμησης.

Η ευγνωμοσύνη φάνηκε επίσης να συμβάλλει στη διατήρηση της ισορροπίας στη σχέση, σύμφωνα με τη θεωρία της ισότητας, η οποία υποστηρίζει ότι η ικανοποίηση αυξάνεται όταν τα μέλη νιώθουν ότι υπάρχει δίκαιη ανταλλαγή. Το στρες συχνά προκαλεί ανισορροπία. Η ευγνωμοσύνη λειτουργεί ως «νόμισμα» που αποκαθιστά αυτή την ισότητα.

Παρατηρήθηκαν διαφορές ανά φύλο. Στις γυναίκες, η αλυσίδα «βοήθεια → ευγνωμοσύνη → ικανοποίηση» ήταν ισχυρότερη. Οι γυναίκες φαίνεται να εξαρτούν περισσότερο την ικανοποίησή τους από το αν αντιλαμβάνονται ευγνωμοσύνη. Αν δεν τη νιώσουν, η στήριξη που προσφέρουν δεν αυξάνει την ευτυχία τους.

Οι άνδρες επίσης ωφελούνταν από την ευγνωμοσύνη, αλλά διατήρησαν μια πιο άμεση σχέση ανάμεσα στη δική τους υποστηρικτική συμπεριφορά και την ικανοποίησή τους ένιωθαν καλύτερα ακόμη και χωρίς να λάβουν εκτίμηση, αν και η ευγνωμοσύνη την ενίσχυε σημαντικά.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Τα ευρήματα προσφέρουν πρακτικές κατευθύνσεις για συμβουλευτική ζευγαριών: Δεν αρκεί να μαθαίνουν να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλο. Εξίσου σημαντικό είναι να αναγνωρίζουν και να εκτιμούν τη στήριξη που λαμβάνουν. Η ακρίβεια στην ερμηνεία μη λεκτικών σημάτων ευγνωμοσύνης αποτελεί επίσης πεδίο για μελλοντική έρευνα, καθώς παρεξηγήσεις μπορεί να διακόψουν τον θετικό κύκλο που ενισχύει τον δεσμό.