Επίδραση της καφεΐνης στο έντερο
21 September 2025, 08:00
Μελέτη από τα Πανεπιστήμια Τύμπινγκεν και Βύρτσμπουργκ θέτει σε όλους μας ένα ερώτημα: Μπορεί το καθημερινό διατροφικό τελετουργικό -για παράδειγμα η πρωινή κούπα καφέ- να επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών; Η μελέτη εξέτασε 94 χημικές ουσίες για να κατανοήσει τις επιδράσεις τους στη συμπεριφορά των βακτηρίων και κατέληξε σε πολλές διαπιστώσεις...
Καταρχάς η ουσία καφεΐνη ξεχώρισε ανάμεσα σε αυτές που μελετήθηκαν, καθώς φάνηκε να αλληλεπιδρά με το Escherichia coli (E. coli), ένα βακτήριο υπεύθυνο για διάφορες λοιμώξεις, μεταβάλλοντας τη ρύθμιση των γονιδίων και επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα βακτήρια απορροφούν τα αντιβιοτικά. Συγκεκριμένα, η έκθεση στην καφεΐνη μείωσε την απορρόφηση της σιπροφλοξασίνης, ενός αντιβιοτικού που συνταγογραφείται συχνά για βακτηριακές λοιμώξεις.
«Τα δεδομένα μας δείχνουν ότι διάφορες ουσίες μπορούν να επηρεάσουν διακριτικά, αλλά συστηματικά τη ρύθμιση των γονιδίων στα βακτήρια», εξήγησε ο μικροβιολόγος Christoph Binsfeld από το Πανεπιστήμιο του Würzburg, υπογραμμίζοντας την πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ καθημερινών ενώσεων, όπως η καφεΐνη και των μηχανισμών αντοχής των βακτηρίων.
Σε αντίθεση με την γνωστή αντοχή στα αντιβιοτικά, η οποία προκύπτει από γενετικές μεταλλάξεις, η χαμηλού επιπέδου αντοχή μπορεί να εμφανιστεί όταν άλλοι παράγοντες, όπως η καφεΐνη, μεταβάλλουν τη δραστηριότητα των βακτηριακών γονιδίων. Η μελέτη διαπίστωσε ότι το E. coli προσαρμόζει τα συστήματα μεταφοράς του όταν εκτίθεται σε καφεΐνη, περιορίζοντας την απορρόφηση των αντιβιοτικών και ενισχύοντας, έτσι, την επιβίωσή τους.
«Η καφεΐνη προκαλεί σειρά αλλαγών, που ξεκινούν με τον γονιδιακό ρυθμιστή Rob και καταλήγουν σε αλλαγές σε διάφορες πρωτεΐνες μεταφοράς στο E. coli, γεγονός που οδηγεί σε μειωμένη απορρόφηση αντιβιοτικών, όπως η σιπροφλοξασίνη», λέει η Ana Rita Brochado από το Πανεπιστήμιο Tübingen, προσθέτοντας ότι τα ευρήματα αποκαλύπτουν πώς τα βακτήρια μπορούν να αποφύγουν τη θεραπεία χωρίς μόνιμες γενετικές αλλαγές.
Η καφεΐνη δεν είχε την ίδια επίδραση στο Salmonella enterica, ένα βακτήριο που σχετίζεται στενά με το E. coli. Αυτό υποδηλώνει ότι η επίδρασή της διαφέρει μεταξύ διαφορετικών βακτηρίων, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για πιο εξατομικευμένες προσεγγίσεις κατά τη μελέτη των αλληλεπιδράσεων των αντιβιοτικών.
Αν και βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο, η έρευνα αυτή υπογραμμίζει την πιθανή επίδραση των καθημερινών διατροφικών συνηθειών στις ιατρικές θεραπείες. Οι ασθενείς που λαμβάνουν αντιβιοτικά θα πρέπει να προσέχουν την πρόσληψη καφεΐνης, καθώς αυτή μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
Τώρα, οι ερευνητές σχεδιάζουν να μελετήσουν σε επόμενη εργασία τους τον τρόπο με τον οποίο οι διατροφικοί παράγοντες αλληλεπιδρούν με τα βακτήρια και επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών. «Με βάση αυτά τα ευρήματα, προβλέπουμε ένα δύσκολο, αλλά αναπόφευκτο και σημαντικό έργο στην χαρτογράφηση των βασικών καθοριστικών παραγόντων στη λειτουργία διαφορετικών βακτηρίων», σημειώνουν στη δημοσίευσή τους.
Όπως τονίζουν, η μελέτη χρησιμεύει ως υπενθύμιση της περίπλοκης σύνδεσης μεταξύ των καθημερινών μας συνηθειών και των φαρμάκων που λαμβάνουμε και ανοίγει το δρόμο για περαιτέρω έρευνα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο φαινομενικά αβλαβείς ουσίες μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των βακτηρίων.
