Πώς αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο τα εγκεφαλικά κυκλώματα των εφήβων;

Συνήθως, οι έφηβοι έχουν αυτό που αποκαλούμε «άγνοια κινδύνου», τολμούν να μιλήσουν ανοιχτά για τα συναισθήματά τους, επιλέγουν extreme sports, διασκεδάζουν δίχως όρια… Ωστόσο, όταν ενηλικιωνόμαστε, διστάζουμε και κάνουμε δεύτερες σκέψεις προτού αποφασίσουμε για το οτιδήποτε.

Πρόσφατη μελέτη από το UCLA εξηγεί αυτό το φαινόμενο. Ειδικότερα, η ομάδα διερεύνησε πώς τρεις βασικές περιοχές του εγκεφάλου, ο «εκτελεστικός» προμετωπιαίος φλοιός μας, η «συναισθηματική» αμυγδαλή και ο επικλινής πυρήνας, ο οποίος «επιζητά διαρκώς ανταμοιβή» συνδέονται μεταξύ τους, ανάλογα με την ηλικία μας. 

Για να διεξάγουν τα πειράματά τους, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ποντίκια, καθώς αυτά εμφάνιζαν παρόμοια συμπεριφορά αποφυγής των κινδύνων που εξαρτάται από την ηλικία με αυτή των ανθρώπων. Αρχικά, η ομάδα δημιούργησε ένα απλό τεστ για να παρακολουθήσει πώς τα ποντίκια μαθαίνουν να αποφεύγουν τον κίνδυνο. Σε αυτό το τεστ αποδείχθηκε πως τα ενήλικα ποντίκια προτίμησαν να παραμείνουν σε μία θέση που τους προσέφερε ασφάλεια, ενώ τα έφηβα και τα νεαρά ποντίκια εξερευνούσαν πιο ελεύθερα το τοπίο και περνούσαν λιγότερο χρόνο στην ασφαλή ζώνη. 

Στη συνέχεια, εξέτασαν τον εγκέφαλό τους, εμφυτεύοντας μικροσκοπικές οπτικές ίνες στην περιοχή του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου. Μέσω του πειράματος αυτού αποδείχθηκε μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της προσπάθειας αποφυγής των κινδύνων και της αυξημένης δραστηριότητας του προμετωπιαίου φλοιού.

Τότε ήρθε η πραγματική ανατροπή: η οπτογενετική, μία τεχνική στην οποία συγκεκριμένα κυκλώματα του εγκεφάλου μπορούν να ενεργοποιηθούν ή να απενεργοποιηθούν με τη χρήση φωτός. Η ενεργοποίηση της προμετωπιαίας οδού που οδηγεί προς την αμυγδαλή σε ενήλικα ποντίκια τα έκανε να αποφεύγουν ακόμη περισσότερο τις απειλές, ενώ η ενεργοποίηση του ίδιου κυκλώματος σε εφήβους στην πραγματικότητα αύξησε την αποφυγή, αποκαλύπτοντας μια εκπληκτική αλλαγή στο ρόλο του σε όλες τις ηλικίες.

Τέλος, χρησιμοποιώντας μικροσκόπια υψηλής ανάλυσης, οι ερευνητές παρατήρησαν τους νευράξονες, τις «ρίζες» των νευρώνων, να προσαρμόζουν τις συνδέσεις τους με την πάροδο του χρόνου. Διαπίστωσαν ότι, καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται εφήβοι, πολλοί περιττοί κλάδοι αφαιρούνται από το κύκλωμα. Αυτή η φυσική επανασύνδεση αντικατοπτρίζει τους μεταβαλλόμενους συμπεριφορικούς ρόλους κάθε οδού: Στην εφηβεία, το κύκλωμα προμετωπιαίας-αμυγδαλής ενθαρρύνει την ανάληψη ρίσκου, αλλά στην ενηλικίωση, είναι αυτή που μάς εφιστά την προσοχή και μάς κάνει διστακτικούς, προκειμένου να αποφύγουμε τυχόν απειλές.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Συνολικά, αυτά τα πολυεπίπεδα πειράματα εξηγούν γιατί οι έφηβοι και οι ενήλικες αντιδρούν τόσο διαφορετικά στον ίδιο κίνδυνο. Κατανοώντας ότι η ανάληψη ρίσκου στην εφηβεία οφείλεται σε συγκεκριμένα εγκεφαλικά κυκλώματα, τα οποία αναπροσαρμόζονται διαρκώς, μπορούμε να αντιμετωπίζουμε τους νέους ανθρώπους με ενσυναίσθηση, αντί να τους κρίνουμε. Για αυτό, πρέπει οι μεγαλύτεροι να ενθαρρύνουμε τη φυσική τους τάση για εξερεύνηση και να  προσφέρουμε συμβουλές και πρακτικά εργαλεία, για να τους βοηθήσουμε να αναπτύξουν τις απαραίτητες δεξιότητες, ώστε στο μέλλον να λαμβάνουν τις ορθές αποφάσεις.