Ο εγκέφαλος αλλάζει μαζί με την ηλικία...
20 Αυγούστου 2025, 09:00
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος γερνάει διαφορετικά από όπως πιστεύαμε μέχρι τώρα - τουλάχιστον στην περιοχή του εγκεφαλικού φλοιού που είναι υπεύθυνη για την αίσθηση της αφής. Ερευνητές στο DZNE, στο Πανεπιστήμιο του Μαγδεμβούργου και στο Ινστιτούτο Κλινικής Έρευνας Εγκεφάλου Hertie στο Πανεπιστήμιο του Τύμπιγκεν καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα βασιζόμενοι σε σαρώσεις εγκεφάλου νέων και ηλικιωμένων, καθώς και σε μελέτες σε ποντίκια. Τα ευρήματά τους, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Neuroscience, παρέχουν επίσης νέες γνώσεις για το πώς η ικανότητα επεξεργασίας αισθητηριακών πληροφοριών αλλάζει με την ηλικία.
Ειδικότερα, η καθηγήτρια EstherKühn, νευροεπιστήμονας στο DZNE και στο Ινστιτούτο Κλινικής Έρευνας Εγκεφάλου Hertie, μαζί με συναδέλφους της από το Τύμπινγκεν και το Μαγδεμβούργο, επικεντρώθηκαν σε ένα μέρος του εγκεφαλικού φλοιού το οποίο επεξεργάζεται τα σήματα που στέλνονται όταν αγγίζουμε κάτι. «Αυτή η περιοχή του εγκεφάλου σχετίζεται με το πώς αντιλαμβανόμαστε το σώμα μας και με την αλληλεπίδρασή μας με το περιβάλλον», εξηγεί η νευροεπιστήμονας. «Όταν παίρνω ένα κλειδί, πιάνω τη λαβή της πόρτας ή ακόμα και περπατάω, χρειάζομαι συνεχώς την αφή για να ελέγχω τις κινήσεις μου. Τα αντίστοιχα ερεθίσματα συγκλίνουν σε αυτήν την περιοχή και επεξεργάζονται επίσης εδώ».
Χρησιμοποιώντας μαγνητική τομογραφία, οι ερευνητές κατάφεραν να χαρτογραφήσουν αυτήν την περιοχή του εγκεφαλικού φλοιού με πρωτοφανή ακρίβεια. Για να το πετύχουν αυτό, χρησιμοποίησαν έναν ιδιαίτερα ευαίσθητο σαρωτή, γεγονός που τους επέτρεψε να απεικονίσουν μικροσκοπικές εγκεφαλικές δομές περίπου στο μέγεθος ενός κόκκου άμμου. Εξετάστηκαν συνολικά περίπου 60 γυναίκες και άνδρες ηλικίας μεταξύ 21 και 80 ετών. «Μέχρι τώρα, δεν είχε ληφθεί υπόψη ότι ο φλοιός αυτός αποτελείται από μια στοίβα αρκετών εξαιρετικά λεπτών στρωμάτων ιστού, το καθένα με τη δική του αρχιτεκτονική και λειτουργία. Τώρα διαπιστώσαμε ότι αυτά τα στρώματα γερνούν διαφορετικά. Αν και ο εγκεφαλικός φλοιός γίνεται συνολικά λεπτότερος, ορισμένα από τα στρώματά του παραμένουν σταθερά ή, παραδόξως, γίνονται ακόμη πιο παχιά με την ηλικία - προφανώς επειδή είναι ιδιαίτερα απαιτητικά και έτσι διατηρούν τη λειτουργικότητά τους. Επομένως, εντοπίζουμε στοιχεία νευροπλαστικότητας, δηλαδή προσαρμοστικότητας, ακόμη και σε ηλικιωμένους ανθρώπους».
Ωστόσο, οι ερευνητές βρήκαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι μηχανισμοί στα βαθιά στρώματα του εγκεφαλικού φλοιού αντισταθμίζουν σε κάποιο βαθμό τη λειτουργική παρακμή που συνοδεύει τη γήρανση. «Παρόλο που τα βαθιά στρώματα γίνονταν πιο λεπτά με την ηλικία, η περιεκτικότητά τους σε μυελίνη, προς έκπληξη, αυξάνεται. Μάλιστα, παρατηρήσαμε αυτά τα αποτελέσματα και σε μελέτες σε ποντίκια. Στη συνέχεια, διαπιστώσαμε ότι η αύξηση της μυελίνης οφείλεται στην αύξηση του αριθμού ορισμένων νευρώνων», λέει η Kühn.
Συνολικά, τα ευρήματά μας συμφωνούν με τη γενική ιδέα ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι καλό για τον εγκέφαλό μας με την κατάλληλη διέγερση. Νομίζω ότι είναι αισιόδοξο το γεγονός ότι μπορούμε να επηρεάσουμε τη διαδικασία γήρανσης σε κάποιο βαθμό», καταλήγει η Kühn. «Αλλά φυσικά, ο καθένας πρέπει να βρει το δικό του τρόπο να αξιοποιήσει αυτή τη δυνατότητα».
