Νέος τρόπος πρώιμης διάγνωσης της Νόσου Αλτσχάιμερ

Πρόσφατη μελέτη δημοσιευμένη στο Alzheimer’s and Dementia δείχνει ότι η απεικόνιση του εγκεφάλου για μεταβολική δραστηριότητα και τοπική αιματική ροή μπορεί να επιτρέψει την πρώιμη διάγνωση της νόσου πριν προκληθεί μη αναστρέψιμη βλάβη. Τα τρέχοντα διαγνωστικά πρωτόκολλα βασίζονται σε τεστ μνήμης και απεικονίσεις που εντοπίζουν συσσωρεύσεις της πρωτεΐνης αμυλοειδούς βήτα, συνήθως αφού εμφανιστούν τα συμπτώματα και η βλάβη έχει ήδη γίνει. Η νέα μελέτη εντόπισε αλλαγές στη μεταβολική δραστηριότητα και στην αιματική ροή που είναι ειδικές για περιοχές του εγκεφάλου και για το φύλο, παρέχοντας δυνατότητα εξατομικευμένης παρακολούθησης και θεραπείας.

Η Νόσος Αλτσχάιμερείναι προοδευτική και χαρακτηρίζεται από σταδιακή επιδείνωση της μνήμης και των γνωστικών λειτουργιών. Αν και η ανίχνευση των πρωτεϊνών αμυλοειδούς βήτα και ταυ σχετίζεται με τη διάγνωση, δεν εμφανίζουν όλοι οι ασθενείς με αμυλοειδείς συσσωρεύσεις συμπτώματα, γεγονός που καθιστά αναγκαία την ανακάλυψη πιο ειδικών δεικτών πρώιμης διάγνωσης. Μελέτες δείχνουν ότι αλλαγές στη μεταβολική δραστηριότητα και στην αιματική ροή εμφανίζονται πριν οι αμυλοειδείς συσσωρεύσεις γίνουν ανιχνεύσιμες.

Οι νευρώνες εξαρτώνται από γλυκόζη και οξυγόνο για ενέργεια, και επομένως η μεταβολική δραστηριότητα συνδέεται στενά με την αιματική ροή. Στην Αλτσχάιμερ παρατηρείται «αποσύνδεση» μεταξύ μεταβολισμού και ροής αίματος, με διαταραχές που εξελίσσονται με την πρόοδο της νόσου. Η μελέτη περιέλαβε 403 συμμετέχοντες από το Alzheimer’sDiseaseNeuroimagingInitiative, συγκρίνοντας υγιείς με άτομα σε πρώιμο ή προχωρημένο στάδιο ή με ήπια γνωστικήεξασθένηση (MCI). Χρησιμοποιήθηκαν PET σάρωσηγια τον μεταβολισμό και MRI με επισήμανση της ροής αίματος για την αιματική ροή.

Οι 59 εξεταζόμενες εγκεφαλικές περιοχές κατηγοριοποιήθηκαν σε τέσσερις ομάδες ανάλογα με τις αλλαγές μεταβολισμού και αιματικής ροής: αύξηση ροής αλλά μείωση μεταβολισμού, μείωση ροής αλλά αύξηση μεταβολισμού, αύξηση και των δύο ή μείωση και των δύο. Κάθε περιοχή ακολουθούσε διαφορετική πορεία ανάλογα με το στάδιο Αλτσχάιμερ. Οι περιοχές που εμπλέκονται στη μάθηση και τη μνήμη έδειχναν πρώιμη δυσλειτουργία, ενώ άλλες άλλαζαν σε προχωρημένα στάδια.

Στα πρώτα στάδια MCI παρατηρείται αύξηση της αιματικής ροής με μείωση μεταβολισμού, πιθανώς ως αντισταθμιστικός μηχανισμός. Στο MCI αυξάνεται ο μεταβολισμός λόγω ενεργοποίησης των αστροκυττάρων, ενώ η μείωση της αιματικής ροής οφείλεται στην εγκεφαλική φλεγμονή. Στα αργότερα στάδια παρατηρείται αύξηση και των δύο παραμέτρων, πιθανώς λόγω δημιουργίας νέων αιμοφόρων αγγείων, και τελικά, στην Αλτσχάιμερ, τόσο ο μεταβολισμός όσο και η αιματική ροή μειώνονται λόγω αποτυχίας των αντισταθμιστικών μηχανισμών.

Η πορεία των αλλαγών ποικίλει ανά περιοχή: κάποιες αλλάζουν γρηγορότερα ή με μεγαλύτερο εύρος μεταβολής. Οι μοριακές και γενετικές αλλαγές που παρατηρήθηκαν συνδέονται με φλεγμονή, μεταβολικό στρες, αναπρογραμματισμό μεταβολισμού, διαταραχές νευρώνων και αγγείων. Αυτή η πολύπλοκη αλληλεπίδραση επιβεβαιώνει ότι η δυσλειτουργία προηγείται της ανίχνευσης των κλασικών δεικτών αμυλοειδούς και ταυ, γεγονός που εξηγεί γιατί η αμυλοειδική ανοσοθεραπεία δεν εμποδίζει πάντα την πρόοδο της νόσου.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Τα ευρήματα δείχνουν ότι η πρώιμη αποσύνδεση μεταβολισμού και αιματικής ροής σε περιοχές μνήμης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πρώιμη διάγνωση Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για επιβεβαίωση σε ανεξάρτητα δεδομένα και για αξιολόγηση της προβλεπτικής ακρίβειας. Η μελέτη περιορίστηκε σε άτομα άνω των 55 ετών και χρησιμοποιήθηκαν κλινικές αξιολογήσεις για τη διάκριση σταδίων, γεγονός που μπορεί να περιορίζει την ακρίβεια για πολύ πρώιμες περιπτώσεις. Οι ειδικοί συστήνουν προσεκτική ερμηνεία και αναπαραγωγή των αποτελεσμάτων σε νέα σύνολα δεδομένων πριν εφαρμοστούν κλινικά.