Νέες κατευθυντήριες οδηγίες για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου τραχήλου

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το 2022 ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ήταν ο τέταρτος συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες παγκοσμίως, με περίπου 660.000 νέες διαγνώσεις. Έρευνες προβλέπουν ότι μέχρι το 2050 τα περιστατικά μπορεί να αυξηθούν κατά σχεδόν 57%. Η εξέταση Παπανικολάου (Pap test) αποτελεί βασικό εργαλείο πρόληψης, καθώς ανιχνεύει πρώιμες προκαρκινικές αλλοιώσεις. Συχνά, κατά τη διάρκεια της εξέτασης πραγματοποιείται και έλεγχος για HPV, τον ιό που μεταδίδεται σεξουαλικά και αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου.

Στις 4 Δεκεμβρίου 2025, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία (ACS) ανακοίνωσε νέες κατευθυντήριες οδηγίες για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του τραχήλου. Οι αλλαγές περιλαμβάνουν νέα ηλικία έναρξης των εξετάσεων, δυνατότητα αυτοληψίας δείγματος για HPV και αναθεωρημένα κριτήρια για το πότε μπορεί να διακοπεί ο έλεγχος. Οι οδηγίες δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό CA: A Cancer Journal for Clinicians.

Τέσσερις ειδικοί γυναικολογίας εξήγησαν τις αλλαγές και τη σημασία τους:

Αυτοληψία HPV: Τι είναι και πώς λειτουργεί

Παρότι η ACS εξακολουθεί να συνιστά ως προτιμότερη μέθοδο τον HPV έλεγχο κάθε πέντε χρόνια με δείγμα που συλλέγει ιατρός, πλέον επιτρέπεται και η αυτοσυλλογή δείγματος με τεστ εγκεκριμένο από τον FDA.

Όπως εξηγεί η γυναικολόγος Blair Gumnic, το αυτοσυλλεγόμενο HPV τεστ μπορεί να γίνει στο σπίτι ή σε ιατρικό χώρο και ελέγχει αποκλειστικά για τύπους υψηλού κινδύνου HPV, αυτούς δηλαδή που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, χρειάζεται ιατρική εξέταση και ενδεχομένως τεστ Παπ, το οποίο μπορεί να γίνει μόνο από επαγγελματία υγείας.

Ο JasonKnight, γυναικολογικός ογκολόγος, σημειώνει ότι ενώ η ιατρική εξέταση παραμένει η πιο συνηθισμένη μέθοδος, η αυτοληψία γίνεται όλο και πιο διαθέσιμη. Προϋποθέτει συνταγογράφησηκιτ, χρήση βαμβακοφόρουστυλεού μέσα στον κόλπο και επιστροφή του δείγματος στο εργαστήριο.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της αυτοληψίας

Η Ami Vaidya, γυναικολόγος-ογκολόγος, τονίζει ότι η νέα οδηγία βελτιώνει σημαντικά την πρόσβαση στον προσυμπτωματικό έλεγχο, ιδιαίτερα για γυναίκες που δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Η αυτοληψία στο σπίτι μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμη για αυτές τις ομάδες.

Αντίθετα, ο γυναικολόγος ThomasRuiz εκφράζει επιφυλάξεις, φοβούμενος λανθασμένη συλλογή δείγματος λόγω περιορισμένης γνώσης της ανατομίας από ορισμένες γυναίκες. Επισημαίνει ότι χρειάζονται μακροχρόνια δεδομένα για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.

Έναρξη ελέγχου στα 25 έτη

Η ACS πλέον εισηγείται την έναρξη του ελέγχου στα 25, για άτομα μέσου κινδύνου, με συχνότητα κάθε 3–5 χρόνια, ανάλογα με το είδος του τεστ.

Ο Knight εξηγεί ότι ο HPV έλεγχος μόνος του έχει αποδειχθεί πιο αξιόπιστος στην ανίχνευση περιπτώσεων που χρειάζονται περαιτέρω αξιολόγηση, σε σχέση με το μεμονωμένο τεστ Παπ. Έτσι, προτείνεται ως η προτιμώμενη μέθοδος για ηλικίες 25–65 ετών.

Η ACS συστήνει:

•κάθε 5 χρόνια: HPV τεστ από ιατρό, μόνο του ή μαζί με Παπ

•κάθε 3 χρόνια: αυτοληψία HPV ή Παπ χωρίς HPV

Η επιλογή της κατάλληλης μεθόδου πρέπει να γίνεται σε συνεργασία με γιατρό.

Πότε σταματούν οι εξετάσεις

Σύμφωνα με τις νέες οδηγίες, ο έλεγχος μπορεί να σταματήσει μετά τα 65, εφόσον:

•υπήρξε τακτικός έλεγχος κάθε 3–5 χρόνια μέχρι τότε

•τα 3 τελευταία τεστ Παπ (χωρίς HPV) ή τα 2 τελευταία HPV τεστ ήταν φυσιολογικά

Η πιθανότητα εμφάνισης νέας HPV λοίμωξης σε αυτή την ηλικία είναι μικρή, γεγονός που καθιστά τον συνεχή έλεγχο περιττό. Οι νέες οδηγίες καθορίζουν πολύ πιο σαφή κριτήρια, ώστε να αποφεύγεται ο υπερβολικός έλεγχος χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία.

Ο έλεγχος τραχήλου ως μέρος της συνολικής πρόληψης

Η Vaidya υπενθυμίζει ότι η πρόληψη περιλαμβάνει τόσο τον εμβολιασμό HPV όσο και τακτικό έλεγχο. Η καλή συμμόρφωση μπορεί να μειώσει σημαντικά την επίπτωση και τους θανάτους από καρκίνο τραχήλου.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Η Gumnic τονίζει τη σημασία της τακτικότητας, ενώ ο Ruiz υπενθυμίζει ότι ο ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος παραμένει απαραίτητος, ακόμη κι αν δεν απαιτείται Παπ εκείνη τη χρονιά. Το Παπ είναι μόνο ένα μέρος της γενικής φροντίδας υγείας, όχι το σύνολο.