Μπορεί συνδυασμός δύο αντικαρκινικών να βοηθήσει στη θεραπεία της Νόσου Αλτσχάιμερ;

Ερευνητές σε όλο τον κόσμο αναζητούν θεραπείες για τη νόσο Αλτσχάιμερ,μία μορφή άνοιας που επηρεάζει σήμερα περίπου 32 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται αυτή τη στιγμή για τη νόσο έχουν σχεδιαστεί μόνο για να βοηθούν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου. Μία μέθοδος που ακολουθούν οι επιστήμονες στην προσπάθειά τους να βρουν θεραπείες για την Αλτσχάιμερ είναι να εξετάσουν φάρμακα που έχουν εγκριθεί και χρησιμοποιούνται για άλλες ασθένειες, μία προσέγγιση που ονομάζεται επαναχρησιμοποίηση φαρμάκων.

«Η ιδέα της επαναχρησιμοποίησης φαρμάκων μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία ανακάλυψης φαρμάκων, επειδή οι ενώσεις έχουν ήδη ελεγχθεί για τοξικότητα και ανεπιθύμητες παρενέργειες», εξήγησεη Marina Sirota, PhD, καθηγήτρια και προσωρινή διευθύντρια του Ινστιτούτου Υπολογιστικών Επιστημών Υγείας Bakar του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια.

Η Sirota είναι η συν-επικεφαλής συγγραφέας μιας νέας μελέτης που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Cell, η οποία έχει εντοπίσει δύο  φάρμακα για τον καρκίνο που μπορούν να βοηθήσουν στην ανατροπή των εγκεφαλικών αλλαγών που προκαλούνται από τη νόσο Αλτσχάιμερ, επιβραδύνοντας ή ακόμη και αντιστρέφοντας τα συμπτώματα της νόσου.

Για αυτήν τη μελέτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν προηγούμενες μελέτες για να αξιολογήσουν πώς η νόσος Αλτσχάιμερ άλλαξε την γονιδιακή έκφραση στα εγκεφαλικά κύτταρα, κυρίως στους νευρώνες και τα γλοία.

«Τα γλοιακά κύτταρα είναι μη νευρωνικά κύτταρα που παρέχουν υποστήριξη και προστασία στους νευρώνες του νευρικού συστήματος», εξήγησε η Sirota. «Στοχεύοντας τόσο στα νευρωνικά όσο και στα μη νευρωνικά κύτταρα (γλοία), ελπίζουμε να είμαστε σε θέση να στοχεύσουμε πιο ολοκληρωμένα την παθοφυσιολογία της νόσου».

Από εκεί, οι επιστήμονες πήραν τις υπογραφές γονιδιακής έκφρασης που βρήκαν και χρησιμοποίησαν μια βάση δεδομένων που ονομάζεται ConnectivityMap, επιτρέποντάς τους να εξετάσουν χιλιάδες φάρμακα για να βρουν αυτά που ανέτρεψαν την υπογραφή γονιδιακής έκφρασης της νόσου Αλτσχάιμερ.

«Ξεκινήσαμε με ένα σύνολο 1.300 φαρμάκων και το περιορίσαμε στον συνδυασμό λετροζόλης και ιρινοτεκάνης μέσω ανάλυσης δεδομένων χρησιμοποιώντας τόσο μοριακά όσο και κλινικά δεδομένα», δήλωσε η Sirota.

«Αρχικά εντοπίσαμε ενώσεις που ανέτρεψαν τις υπογραφές της νόσου που αφορούν συγκεκριμένα τον κυτταρικό τύπο πίσω στο φυσιολογικό με βάση τα προφίλ γονιδιακής έκφρασης. Στη συνέχεια, φιλτράραμε περαιτέρω τη λίστα στους υποψηφίους που επηρεάζουν διάφορους τύπους κυττάρων», εξήγησε.

«Έπειτα, θέλαμε να δούμε αν οι ασθενείς που λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα έχουν ήδη χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ, αναζητώντας ηλεκτρονικά ιατρικά αρχεία σε όλο το σύστημα UC», συνέχισε. «Αυτό μάς επέτρεψε να περιορίσουμε τη λίστα μας και να επικεντρωθούμε σε αυτόν το συνδυασμό».

Η ανάλυση των ηλεκτρονικών ιατρικών αρχείων έδειξε πράγματι ότι και τα 2 φάρμακα συσχετίστηκαν με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Αλτσχάιμερ.

Επιπλέον, οι ερευνητές αποφάσισαν να δοκιμάσουν τον συνδυασμό λετροζόλης — που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού — και ιρινοτεκάνης — που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του παχέος εντέρου και του πνεύμονα — σε ένα μοντέλο ποντικού με επιθετική νόσο Αλτσχάιμερ.

Στο τέλος της μελέτης, η Sirota και η ομάδα της διαπίστωσαν ότι ο συνδυασμός φαρμάκων ανέτρεψε πολλαπλές πτυχές της νόσου Αλτσχάιμερ στο μοντέλο ποντικού, συμπεριλαμβανομένης της αναίρεσης των αλλαγών στην υπογραφή της γονιδιακής έκφρασης στους νευρώνες και τα γλοία που προκαλούνται από την ασθένεια.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

«Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε αν οι κύριοι προαναφερθέντες μηχανισμοί ή οι μη στοχευμένες επιδράσεις αυτών των φαρμάκων θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ», προειδοποίησε η Sirota. «Πρέπει να διεξαχθούν περαιτέρω πειράματα για να κατανοήσουμε καλύτερα πώς αυτά τα 2 φάρμακα θα μπορούσαν να συνδυαστούν για την καταπολέμηση της νόσου Αλτσχάιμερ σε ασθενείς».