Εμμηνόπαυση και συμπτώματα νοητικής κόπωσης

Πολλές γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση αναφέρουν ότι βιώνουν αυτό που περιγράφουν ως «ομίχλη εγκεφάλου»(brain fog), ένα συνδυασμό αφηρημάδας, μειωμένης συγκέντρωσης και νοητικής κόπωσης. Τα συμπτώματα αυτά θεωρείται ότι προέρχονται, εν μέρει, από τις ορμονικές διακυμάνσεις που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης της ζωής. Για να κατανοήσουν καλύτερα τη σύνδεση, ερευνητές πραγματοποίησαν ανασκόπηση υπαρχουσών μελετών που εξετάζουν πώς η εμμηνόπαυση επηρεάζει τη δομή του εγκεφάλου και πώς αυτό σχετίζεται με τη γνωστική, συναισθηματική και σωματική υγεία.

Η έρευνα έχει δείξει ότι η εμμηνόπαυση συνοδεύεται από μετρήσιμες δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο. Πολλές μελέτες έχουν εντοπίσει μειώσεις του όγκου της φαιάς ουσίας σε βασικές περιοχές, όπως ο μετωπιαίος και ο κροταφικός φλοιός και ο ιππόκαμπος, περιοχές που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη μνήμη και στη λήψη αποφάσεων. Οι μειώσεις αυτές έχουν συνδεθεί με εξασθένηση συγκεκριμένων μορφών μνήμης.

Άλλες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι λεγόμενες λευκοϋποφαιρικές υπερεντάσεις (white matter hyperintensities), φωτεινά σημεία στις μαγνητικές τομογραφίες που συνήθως δείχνουν βλάβη ιστού — είναι πιο συχνές κατά την εμμηνόπαυση, ιδίως σε γυναίκες που βιώνουν πρόωρη εμμηνόπαυση ή συχνές εξάψεις. Οι αλλαγές αυτές μπορεί να οφείλονται σε μειωμένη αιμάτωση της λευκής ουσίας του εγκεφάλου.

Οι αλλοιώσεις αυτές συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο νευρολογικών συμπτωμάτων, όπως γνωστική εξασθένηση, προβλήματα ισορροπίας, μεταβολές διάθεσης, καθώς και μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού ή άνοιας. 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ορισμένα ευρήματα δείχνουν πως ο όγκος της φαιάς ουσίας μπορεί να ανακάμπτει μερικώς μετά την εμμηνόπαυση, γεγονός που υποδηλώνει την ικανότητα του εγκεφάλου να προσαρμόζεται μέσω νευροπλαστικότητας. Οι επιστήμονες έχουν επίσης παρατηρήσει αυξημένη πυκνότητα υποδοχέων οιστρογόνων κατά τη διάρκεια της μετάβασης προς την εμμηνόπαυση, πιθανώς ως μηχανισμό αντιστάθμισης της πτώσης των επιπέδων ορμονών. Ωστόσο, αυτή η αύξηση έχει επίσης συνδεθεί σε ορισμένες περιπτώσεις με εξασθένηση της μνήμης. 

Επιπλέον, αλλαγές στην αντιδραστικότητα των αιμοφόρων αγγείων και στον μεταβολισμό ενέργειας του εγκεφάλου αναδεικνύουν περαιτέρω πώς η εμμηνόπαυση επηρεάζει την ανθεκτικότητα και τη λειτουργική ακεραιότητα του νευρικού συστήματος.

Στο πλαίσιο ενός έργου που πραγματοποιήθηκε στο BRAVE Lab της Σχολής Συμπεριφορικών και Εγκεφαλικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Επιστημών Υγείας Ponce (Πουέρτο Ρίκο), οι υποψήφιες διδάκτορες Angélica Rodríguez και Andrea Pereira διεξήγαγαν βιβλιογραφική ανασκόπηση υπό την επίβλεψη των Δρ. Bárbara Barros και Δρ. Karla Martínez.

Η εργασία τους ανέλυσε την επιστημονική βιβλιογραφία σχετικά με τις δομικές αλλαγές του εγκεφάλου που συνδέονται με την εμμηνόπαυση και πώς αυτές μπορεί να συμβάλλουν στα συμπτώματα που εμφανίζονται σε αυτή τη φάση. Τα αναλυτικά αποτελέσματα θα παρουσιαστούν στο Ετήσιο Συνέδριο της Εταιρείας Εμμηνόπαυσης 2025, στην αναρτημένη παρουσίαση (poster) με τίτλο: «Menopause and Brain Structural Changes: A bibliographic revision» («Εμμηνόπαυση και Δομικές Αλλαγές του Εγκεφάλου: Μια βιβλιογραφική ανασκόπηση»). Η πρώτη συγγραφέας, Angélica Rodríguez, θα παρουσιάσει το έργο στο συνέδριο.

«Αυτό το είδος εργασίας τονίζει την ανάγκη να συνεχίσουμε να εξερευνούμε τη σχέση μεταξύ του εγκεφάλου και της εμμηνόπαυσης, ιδιαίτερα σε σχέση με τα γνωστικά, συναισθηματικά και συμπεριφορικά συμπτώματα που βιώνουν οι γυναίκες σε αυτή τη φάση», δηλώνει η Rodríguez. «Η μελέτη αυτή αντιπροσωπεύει το συνολικό επιστημονικό έργο που σχετίζεται με τις δομικές αλλαγές που συμβαίνουν στον εγκέφαλο κατά την εμμηνόπαυση», αναφέρει η Δρ. Stephanie Faubion, ιατρική διευθύντρια της The Menopause Society.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

«Τα δεδομένα αυτά ελπίζουμε να οδηγήσουν σε καλύτερη κατανόηση των παραγόντων που βρίσκονται πίσω από ορισμένες από τις γνωστικές δυσκολίες που βιώνουν οι γυναίκες κατά τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση, ώστε τελικά να μπορέσουμε να εντοπίσουμε αποτελεσματικές θεραπείες».