Μεταβολική υγεία και μέτρηση περιφέρειας του λαιμού
22 Οκτωβρίου 2025, 10:00

Για δεκαετίες, οι γιατροί βασίζονταν σε δείκτες όπως ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) και ο λόγος μέσης προς γοφούς (waist-to-hip ratio) για να εκτιμήσουν τον κίνδυνο ενός ατόμου να εμφανίσει χρόνιες παθήσεις. Όμως, οι ερευνητές στρέφουν πλέον την προσοχή τους σε μια διαφορετική, συχνά παραμελημένη μέτρηση: Tην περίμετρο του λαιμού.
Ενώ ένας παχύς λαιμός μπορεί να υποδηλώνει σωματική δύναμη, οι έρευνες δείχνουν ότι μπορεί επίσης να αποτελεί ένδειξη κρυφών κινδύνων για την υγεία.
Ο ΔΜΣ υπολογίζει το σωματικό λίπος συγκρίνοντας το βάρος με το ύψος, αλλά δεν αποτυπώνει πάντα την πραγματική εικόνα. Ένας μυώδης αθλητής μπορεί να έχει υψηλό ΔΜΣ χωρίς να έχει περιττό λίπος. Εδώ, η μέτρηση της περιμέτρου του λαιμού μπορεί να προσφέρει επιπλέον στοιχεία για το τι συμβαίνει μέσα στο σώμα.
Μελέτες έχουν δείξει ότι άτομα με μεγαλύτερο λαιμό, σε σχέση με το μέγεθος του σώματός τους, είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Ο λόγος βρίσκεται στην κατανομή του λίπους — ιδιαίτερα στο άνω μέρος του σώματος.
Το λίπος που αποθηκεύεται γύρω από τον άνω κορμό απελευθερώνει λιπαρά οξέα στο αίμα, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που το σώμα ρυθμίζει τη χοληστερόλη, το σάκχαρο και τον καρδιακό ρυθμό. Έτσι, η περίμετρος του λαιμού λειτουργεί ως ορατός δείκτης του σπλαχνικού λίπους — του επιβλαβούς είδους λίπους που συσσωρεύεται γύρω από τα εσωτερικά όργανα.
Η σύνδεση με τις καρδιοπάθειες και άλλες παθήσεις
Τα στοιχεία που συνδέουν το μέγεθος του λαιμού με την υγεία είναι πειστικά. Οι άνθρωποι με πιο παχύ λαιμό εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά καρδιαγγειακών νοσημάτων, όπως υπέρταση, κολπική μαρμαρυγή και καρδιακή ανεπάρκεια.
Η κολπική μαρμαρυγή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, επειδή προκαλεί ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό και ασταθή ροή αίματος, αυξάνοντας τον κίνδυνο θρόμβων και εγκεφαλικού. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η ακανόνιστη λειτουργία μπορεί να εξαντλήσει την καρδιά και να οδηγήσει σε ανεπάρκεια.
Η περίμετρος του λαιμού συνδέεται επίσης με τη στεφανιαία νόσο, κατά την οποία οι αρτηρίες με στένωση μειώνουν τη ροή του οξυγονωμένου αίματος προς την καρδιά.
Πέρα από την καρδιακή υγεία
Οι κίνδυνοι δεν περιορίζονται μόνο στα καρδιαγγειακά προβλήματα. Το μεγαλύτερο μέγεθος λαιμού συνδέεται με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 και διαβήτη κύησης, δύο καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε μακροχρόνιες επιπλοκές όπως νευροπάθεια, απώλεια όρασης και ακρωτηριασμούς.
Οι διαταραχές ύπνου αποτελούν επίσης μείζονα ανησυχία. Ένας πιο παχύς λαιμός αποτελεί γνωστό παράγοντα κινδύνου για αποφρακτική υπνική άπνοια μία πάθηση κατά την οποία η αναπνοή σταματά και ξεκινά επανειλημμένα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτό προκαλεί έντονη ημερήσια κόπωση και επιπλέον πίεση στην καρδιά και τα αγγεία. Τα άτομα με υπνική άπνοια είναι επίσης πιο επιρρεπή σε ατυχήματα λόγω εξάντλησης.
Οι έρευνες δείχνουν ότι οι άνδρες με περίμετρο λαιμού 43 εκατοστά ή περισσότερο και οι γυναίκες με 35,5 εκατοστά ή περισσότερο, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.
Ίσως το πιο εντυπωσιακό είναι ότι αυτοί οι κίνδυνοι δεν περιορίζονται σε υπέρβαρα άτομα. Ακόμα και όσοι έχουν φυσιολογικό ΔΜΣ μπορεί να βρίσκονται σε κίνδυνο αν οι μετρήσεις του λαιμού τους υπερβαίνουν αυτά τα όρια. Για κάθε επιπλέον εκατοστό πέρα από αυτά, αυξάνεται η πιθανότητα νοσηλείας και πρόωρου θανάτου.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Αν η μέτρηση του λαιμού μας είναι πάνω από αυτά τα επίπεδα, δεν υπάρχει λόγος πανικού. Το μέγεθος του λαιμού είναι μόνο ένα κομμάτι του συνολικού προφίλ της υγείας σου, αλλά μπορεί να αποκαλύψει σημαντικές πληροφορίες που άλλοι δείκτες παραβλέπουν.
Το θετικό είναι ότι η περίμετρος του λαιμού μπορεί να αλλάξει με βελτίωση του τρόπου ζωής. Η τακτική αερόβια άσκηση, η προπόνηση ενδυνάμωσης και ο επαρκής ύπνος συμβάλλουν στη βελτίωση του μεταβολισμού. Μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα και όσπρια βοηθά στη διαχείριση του βάρους και στη μείωση της αποθήκευσης ανθυγιεινού λίπους.
Πώς να μετρήσουμε τον λαιμό
Η μέτρηση είναι απλή: Χρησιμοποιούμε μία μαλακή μεζούρα γύρω από το πιο λεπτό σημείο του λαιμού, κρατώντας την σφιχτά αλλά όχι πιεστικά. Η διαδικασία διαρκεί μόλις λίγα δευτερόλεπτα.
Αυτός ο γρήγορος έλεγχος μπορεί να αποκαλύψει πιθανούς κινδύνους που οι παραδοσιακοί δείκτες ίσως να μην εντοπίζουν. Αν και η περίμετρος του λαιμού δεν πρέπει να αντικαταστήσει τις καθιερωμένες αξιολογήσεις υγείας, αποτελεί ένα πολύτιμο και εύχρηστο εργαλείο για την κατανόηση της καρδιαγγειακής και μεταβολικής υγείας.