Λάδι καρύδας: Διατροφική αξία και συμβολή στην υγεία μας

Το λάδι καρύδας αποτελεί εδώ και αιώνες ένα από τα σημαντικότερα διατροφικά λίπη σε ασιατικές και αφρικανικές χώρες με εκτεταμένες ακτογραμμές, όπου η καρύδα αφθονεί. Τα λίπη είναι απαραίτητα στη διατροφή, καθώς συμμετέχουν στη δομή και τη λειτουργία των κυτταρικών μεμβρανών, μεταφέρουν λιποδιαλυτές βιταμίνες όπως οι Α και D και αποτελούν πρώτη ύλη για τη σύνθεση στεροειδών ορμονών, προσταγλανδινών και άλλων βιοδραστικών μορίων. Ωστόσο, η υπερβολική πρόσληψη λίπους συνδέεται με παχυσαρκία, καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη και αυξημένο κίνδυνο καρκίνου.

Το λάδι καρύδας παράγεται συνήθως από αποξηραμένη σάρκα καρύδας, η οποία συνθλίβεται και πιέζεται. Το παρθένο λάδι καρύδας παρασκευάζεται με διαφορετική μέθοδο, κατά την οποία αφαιρείται το λιπαρό στρώμα από γάλα καρύδας που προέρχεται από φρέσκια τριμμένη σάρκα.

Λάδι καρύδας και καρδιαγγειακή νόσος

Εξαιτίας της υψηλής περιεκτικότητάς του σε κορεσμένα λιπαρά, το λάδι καρύδας αποτέλεσε επί δεκαετίες αντικείμενο αρνητικής δημοσιότητας. Η κυρίαρχη άποψη ήταν ότι τα κορεσμένα λιπαρά αυξάνουν τη χοληστερόλη και, κατ’ επέκταση, τον κίνδυνο καρδιοπαθειών. Η αντίληψη αυτή βασίστηκε σε παλαιότερες μελέτες για τα υδρογονωμένα φυτικά έλαια, χωρίς όμως να λαμβάνεται υπόψη ότι ο πραγματικός κίνδυνος προερχόταν από τα τρανς λιπαρά που σχηματίζονται κατά την υδρογόνωση.

Η υιοθέτηση αυτής της άποψης είχε σε μεγάλο βαθμό οικονομικά και όχι υγειονομικά κίνητρα, ωστόσο έγινε ευρέως αποδεκτή από κυβερνήσεις και επαγγελματίες υγείας. Ως αποτέλεσμα, ακόμη και χώρες με μακρά παράδοση κατανάλωσης λαδιού καρύδας και χαμηλά ποσοστά καρδιοπαθειών περιόρισαν δραστικά τη χρήση του.

Ιστορικά δεδομένα και υγεία

Ιστορικά στοιχεία δείχνουν ότι το λάδι καρύδας όχι μόνο δεν συνέβαλε στην εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, αλλά φαίνεται να είχε προστατευτική δράση. Στη Σρι Λάνκα, για παράδειγμα, η κατανάλωση έφτανε κατά μέσο όρο τις 120 καρύδες ανά άτομο ετησίως, ενώ τα ποσοστά καρδιοπαθειών ήταν εξαιρετικά χαμηλά έως τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Αντίθετα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου χρησιμοποιούνταν κυρίως πολυακόρεστα έλαια και ελάχιστο λάδι καρύδας, η συχνότητα καρδιαγγειακής νόσου ήταν πολλαπλάσια.

Όταν η κατανάλωση λαδιού καρύδας μειώθηκε στη Σρι Λάνκα και αντικαταστάθηκε από άλλα φυτικά έλαια, σε συνδυασμό με αυξημένη πρόσληψη επεξεργασμένων υδατανθράκων και ζάχαρης, παρατηρήθηκε αύξηση των καρδιαγγειακών νοσημάτων, ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές.

Σύσταση του λαδιού καρύδας

Το λάδι καρύδας αποτελείται κατά περίπου 90% από κορεσμένα λιπαρά, τα οποία περιλαμβάνουν λιπαρά οξέα βραχείας, μέσης και μακράς αλυσίδας. Περίπου το ήμισυ των λιπαρών αυτών είναι λιπαρά οξέα μέσης αλυσίδας (MCFA), με κυριότερο το λαυρικό οξύ και το παράγωγό του, τη μονολαυρίνη. Περιέχει επίσης καπρυλικό, καπρικό, μυριστικό, στεατικό, παλμιτικό, ελαϊκό και λινολεϊκό οξύ.

Τα λιπαρά μέσης αλυσίδας απορροφώνται και μεταβολίζονται διαφορετικά από τα λιπαρά μακράς αλυσίδας. Οξειδώνονται άμεσα για παραγωγή ενέργειας και δεν μετατρέπονται εύκολα σε λίπος ή χοληστερόλη. Το λαυρικό οξύ, αν και απορροφάται όπως τα λιπαρά μακράς αλυσίδας, συμπεριφέρεται μεταβολικά περισσότερο σαν MCFA, αυξάνοντας την «καλή» HDL χοληστερόλη και δημιουργώντας μεγαλύτερα, λιγότερο επικίνδυνα σωματίδια χοληστερόλης.

Αντιμικροβιακή δράση και μαγείρεμα

Το λάδι καρύδας παρουσιάζει αντιική δράση έναντι ιών όπως ο Epstein-Barr, η γρίπη και η ηπατίτιδα C, καθώς τα λιπαρά μέσης αλυσίδας καταστρέφουν τις ιικές μεμβράνες. Επιπλέον, εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι το λαυρικό οξύ μπορεί να προάγει την απόπτωση σε καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου.

Χάρη στο υψηλό σημείο καπνού του, το λάδι καρύδας είναι κατάλληλο για μαγείρεμα και ελαφρύ τηγάνισμα, σε αντίθεση με έλαια που αλλοιώνονται εύκολα σε υψηλές θερμοκρασίες.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Συνολικά, το λάδι καρύδας είναι ένα φυσικό λίπος με σημαντικά διατροφικά και υγειονομικά οφέλη, τα οποία υποτιμήθηκαν για δεκαετίες. Παρόλα αυτά, δεν αποτελεί πανάκεια. Η υγεία εξαρτάται από μια συνολικά ισορροπημένη διατροφή, χαμηλή σε επεξεργασμένα τρόφιμα και πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και ποιοτικές πρωτεΐνες. Το λάδι καρύδας μπορεί να έχει θέση σε ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο, όταν καταναλώνεται με μέτρο και στο σωστό πλαίσιο.