Φυσική "επιδιόρθωση" βλαβών στο λεπτό έντερο με τη βοήθεια της διατροφής
27 Οκτωβρίου 2025, 07:00
Μελέτη από το MIT (Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης) υποδεικνύει ότι η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε κυστεΐνη μπορεί να βοηθήσει το λεπτό έντερο να ανανεωθεί και να επιδιορθωθεί. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η κυστεΐνη μπορεί να ενεργοποιήσει μια ανοσολογική διαδικασία σηματοδότησης που ενθαρρύνει τα βλαστοκύτταρα να αναπτύξουν νέο εντερικό ιστό.
Αυτή η αυξημένη ικανότητα αναγέννησης θα μπορούσε να βοηθήσει το σώμα να επουλώσει ζημιές που προκαλούνται από ακτινοβολία, ένα συχνό παρενέργεια των θεραπειών για τον καρκίνο. Αν και η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε ποντίκια, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι αν υπάρξουν παρόμοια αποτελέσματα και στους ανθρώπους, η κυστεΐνη από τροφές ή συμπληρώματα θα μπορούσε να προσφέρει έναν νέο τρόπο για την ταχύτερη ανάρρωση του εντέρου μετά από τραυματισμό.
«Η μελέτη υποδεικνύει ότι, αν δώσουμε σε αυτούς τους ασθενείς μια διατροφή πλούσια σε κυστεΐνη ή συμπληρώματα κυστεΐνης, ίσως μπορέσουμε να μειώσουμε μέρος της βλάβης που προκαλείται από τη χημειοθεραπεία ή την ακτινοβολία», λέει ο Omer Yilmaz, διευθυντής του MIT Stem Cell Initiativeκαι αναπληρωτής καθηγητής βιολογίας.
«Το όμορφο σε αυτό είναι ότι δεν χρησιμοποιούμε ένα συνθετικό μόριο· εκμεταλλευόμαστε μια φυσική διατροφική ένωση».
Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι ορισμένα είδη διατροφής, όπως η περιορισμένη σε θερμίδες δίαιτα, μπορούν να ενισχύσουν τη λειτουργία των εντερικών βλαστοκυττάρων. Ωστόσο, αυτή η έρευνα είναι η πρώτη που εντοπίζει ένα συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό που αυξάνει άμεσα την ικανότητα αναγέννησης του εντέρου.
Διατροφή και αναγέννηση
Είναι ευρέως γνωστό ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία. Διατροφές με υψηλά λιπαρά μπορούν να συμβάλλουν στην παχυσαρκία, τον διαβήτη και άλλες χρόνιες παθήσεις, ενώ οι διατροφές χαμηλών θερμίδων έχουν συνδεθεί με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
«Γνωρίζουμε ότι γενικοί τύποι διατροφής, όπως δίαιτες υψηλές σε ζάχαρη, σε λιπαρά ή χαμηλές σε θερμίδες, έχουν σαφή επίδραση στην υγεία. Όμως, σε πιο λεπτομερές επίπεδο, γνωρίζουμε πολύ λιγότερα για το πώς μεμονωμένα θρεπτικά συστατικά επηρεάζουν τη μοίρα των βλαστοκυττάρων, τη λειτουργία των ιστών και τη γενική υγεία τους», εξηγεί ο Yilmaz.
Στη νέα τους έρευνα, η ομάδα του MIT έδωσε σε ποντίκια δίαιτες πλούσιες σε καθένα από τα 20 αμινοξέα, τα βασικά δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών. Έπειτα, ανέλυσαν πώς κάθε αμινοξύ επηρέαζε την ανάπτυξη των βλαστοκυττάρων στο έντερο.
Η κυστεΐνη είχε τη μεγαλύτερη επίδραση, αυξάνοντας σημαντικά τόσο τα βλαστοκύτταρα όσο και τα προγονικά κύτταρα (ανώριμα κύτταρα που εξελίσσονται σε εντερικά κύτταρα ενηλίκων).
Πώς δρα η κυστεΐνη
Περαιτέρω πειράματα αποκάλυψαν ότι η κυστεΐνη ενεργοποιεί μια αλυσιδωτή αντίδραση που διεγείρει ανοσοκύτταρα CD8 T. Όταν τα εντερικά κύτταρα απορροφούν την κυστεΐνη από την τροφή, τη μετατρέπουν σε CoA, ένα συνένζυμο που μετακινείται στη βλεννογόνο του εντέρου. Εκεί, τα CD8 T κύτταρα απορροφούν το CoA, γεγονός που τα ωθεί να πολλαπλασιαστούν και να απελευθερώσουν το μόριο σηματοδότησης IL-22.
Η IL-22 παίζει καθοριστικό ρόλο στην αναγέννηση των εντερικών βλαστοκυττάρων, αλλά μέχρι τώρα οι επιστήμονες δεν γνώριζαν ότι τα CD8 T κύτταρα μπορούσαν να την παράγουν. Μόλις ενεργοποιηθούν, αυτά τα κύτταρα που απελευθερώνουν IL-22 βοηθούν στην προστασία και επιδιόρθωση της εντερικής επένδυσης όταν αυτή τραυματίζεται.
Τα κύτταρα CD8 T τείνουν να συγκεντρώνονται στη βλεννογόνο επένδυση του εντέρου, σε ιδανική θέση για να ανταποκρίνονται γρήγορα σε βλάβες. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η ενεργοποίηση των CD8 T κυττάρων συνέβη κυρίως στο λεπτό έντερο, και όχι σε άλλα σημεία του πεπτικού συστήματος, πιθανώς επειδή εκεί απορροφάται το μεγαλύτερο μέρος της πρωτεΐνης.
Επιδιόρθωση ζημιών από ακτινοβολία και χημειοθεραπεία
Στη μελέτη, τα ποντίκια που είχαν δίαιτα πλούσια σε κυστεΐνη εμφάνισαν βελτιωμένη αποκατάσταση της βλάβης που προκαλεί η ακτινοβολία στη βλεννογόνο του εντέρου. Σε επιπλέον, μη δημοσιευμένα ακόμα, πειράματα, η ίδια δίαιτα βοήθησε την αναγέννηση μετά από θεραπεία με 5-φθοριοουρακίλη (5-FU), ένα χημειοθεραπευτικό φάρμακο που χρησιμοποιείται συχνά για καρκίνο του παχέος εντέρου και του παγκρέατος, αλλά μπορεί επίσης να βλάψει τον εντερικό ιστό.
Η κυστεΐνη υπάρχει φυσικά σε πολλές τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες, όπως το κρέας, τα γαλακτοκομικά, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί. Το σώμα μπορεί επίσης να τη συνθέσει μετατρέποντας το αμινοξύ «μεθειονίνη» στο ήπαρ. Ωστόσο, η κυστεΐνη που παράγεται εσωτερικά κυκλοφορεί σε όλο το σώμα, ενώ η διαιτητική κυστεΐνη συγκεντρώνεται πρώτα στο έντερο.
«Με τη δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε κυστεΐνη, το έντερο είναι το πρώτο σημείο που δέχεται μεγάλη ποσότητα κυστεΐνης», λέει η Chi.
Η κυστεΐνη είναι γνωστή εδώ και χρόνια για τις αντιοξειδωτικές της ιδιότητες, αλλά αυτή η μελέτη είναι η πρώτη που δείχνει ότι συμβάλλει και στην αναγέννηση των εντερικών βλαστοκυττάρων. Οι ερευνητές εξετάζουν τώρα αν η κυστεΐνη μπορεί να διεγείρει την αναγέννηση και σε άλλους ιστούς, όπως τους θύλακες των τριχών.
«Πιστεύω ότι θα ανακαλύψουμε πολλούς νέους μηχανισμούς μέσω των οποίων τα αμινοξέα ρυθμίζουν τη μοίρα των κυττάρων και την υγεία του εντέρου», καταλήγει ο Yilmaz.
