Χιλιάδες υποθέσεις έμφυλης και οικογενειακής βίας στην Κύπρο

Ανησυχητικά παραμένουν τα δεδομένα που αφορούν την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία στην Κύπρο, όπως προκύπτει από την απάντηση του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, Μάριου Χαρτσιώτη, σε σχετική κοινοβουλευτική ερώτηση της βουλεύτριας του ΑΚΕΛ, Μαρίνας Νικολάου.

Συγκεκριμένα η κυρία Νικολάου ζήτησε την αποσαφήνιση των πρακτικών διαχείρισης τέτοιων περιστατικών από την Αστυνομία Κύπρου, των επιπέδων εκπαίδευσης των μελών της, των μηχανισμών εποπτείας, καθώς και στη δημοσιοποίηση αναλυτικών στατιστικών για το 2024.

Η απάντηση του Υπουργού, σκιαγράφησε την υφιστάμενη δομή και επιχειρησιακή προσέγγιση της Αστυνομίας Κύπρου, ενώ καταγράφει συνολικά 4.507 υποθέσεις βίας στην οικογένεια και έμφυλης βίας για το 2024 — αριθμός που υποδηλώνει τη διαρκή ένταση του φαινομένου.

Σύμφωνα με τον Υπουργό, η ΥΔΥΕΠ, που λειτουργεί από το 2020 ως κεντρική δομή της Αστυνομίας, είναι επιφορτισμένη με την παρακολούθηση, την καθοδήγηση και την εποπτεία όλων των υποθέσεων που αφορούν έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία, κακοποίηση ανηλίκων, εμπορία προσώπων, καθώς και την προστασία άλλων ευάλωτων ομάδων.

Σκοπός της είναι η εφαρμογή ενοποιημένων διαδικασιών σε παγκύπριο επίπεδο, βάσει πρωτοκόλλων και οδηγιών, με στόχο τη βελτίωση της ανταπόκρισης της Αστυνομίας σε ιδιαίτερα ευαίσθητες υποθέσεις.

Σε κάθε επαρχία, λειτουργούν τοπικά κλιμάκια για τη βία στην οικογένεια, τα οποία υπάγονται στη γραμμή διοίκησης των Τοπικών Αρχών και ταυτόχρονα ελέγχονται και καθοδηγούνται από την ΥΔΥΕΠ.

Τα μέλη αυτών των κλιμακίων είναι υπεύθυνα για τη διερεύνηση υποθέσεων, την εκτίμηση επικινδυνότητας δραστών, την παροχή βοήθειας και προστασίας θυμάτων και τη διασύνδεση με άλλους Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας και άλλους φορείς.

Εκπαίδευση προσωπικού: Από τη θεωρία στην εφαρμογή

Ακολούθως ο Υπουργός ανέδειξε τις προσπάθειες που γίνονται για την επιμόρφωση των μελών της Αστυνομίας, με την βασική εκπαίδευση να περιλαμβάνει, θεωρητικά μαθήματα, και ανάλυση των μορφών έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας.

Επίσης εκπαιδεύονται για τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά των θυμάτων και δεοντολογία χειρισμού υποθέσεων, και αναφορά σε ζητήματα σεξισμού, στερεοτύπων και σεβασμού της πολιτισμικής και έμφυλης διαφορετικότητας

Πέραν της αρχικής εκπαίδευσης, η ΥΔΥΕΠ και η Αστυνομική Ακαδημία διοργανώνουν ετήσια σεμινάρια διάρκειας τριών ημερών, στα οποία συμμετέχουν μέλη των επαρχιακών κλιμακίων, των ΤΑΕ, αλλά και νεοτοποθετημένοι αξιωματικοί.

Επίσης, σε επιλεγμένα μέλη, προσφέρεται εντατική εκπαίδευση διάρκειας δύο εβδομάδων, η οποία περιλαμβάνει μελέτη περιπτώσεων, διαχείριση θυμάτων υψηλού κινδύνου, αλλά και ασκήσεις προσομοίωσης.

Ωστόσο, στην απάντηση δεν παρατίθενται στοιχεία για το ποσοστό των αστυνομικών που έχουν λάβει τέτοια εκπαίδευση ή για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς της στην πράξη.

Εποπτεία και εσωτερικός έλεγχος

Η ΥΔΥΕΠ, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Υπουργού, διατηρεί εποπτικό ρόλο στη διαχείριση των υποθέσεων, ωστόσο ο κύριος Χαρτσιώτης δεν έδωσε συγκεκριμένες πληροφορίες για το αν υπάρχουν μηχανισμοί εσωτερικού ελέγχου, ούτε για το αν εντοπίστηκαν κενά ή παραλείψεις στον χειρισμό περιστατικών από τα επαρχιακά κλιμάκια.

Επομένως υπάρχουν ερωτήματα που αφορούν την ανεξαρτησία της εποπτείας και το κατά πόσον εφαρμόζονται διορθωτικές παρεμβάσεις όπου χρειάζεται.

Συντριπτική πλειοψηφία θυτών οι άνδρες

Κατά το 2024, καταγράφηκαν από την Αστυνομία, 4.507 υποθέσεις έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, εκ των οποίον τα 3.204 θύματα ήταν γυναίκες, ενώ τα 660 θύματα ήταν παιδιά.

Η συντριπτική πλειοψηφία των υπόπτων ήταν άνδρες καθώς αφορούσαν τις 3.043 από τις 3.252 υποθέσεις, από τις οποίες 1.754 οδηγήθηκαν στο Δικαστήριο.

Τα αδικήματα που εξετάστηκαν περιλαμβάνουν σωματική βία, σεξουαλική βία, απειλές, παρενόχληση, σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων, παραβίαση περιοριστικών διαταγμάτων, ακόμη και απόπειρες φόνου.

Αρκετές υποθέσεις σχετίζονται και με σεξουαλικά εγκλήματα μέσω διαδικτύου, παραγωγή και κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας, καθώς και βιασμούς.

Παρά τη σοβαρότητα των αδικημάτων, στην απάντηση δεν παρατίθενται στοιχεία για τις εκβάσεις των υποθέσεων, δηλαδή καταδίκες, ποινές ή ποσοστά αθώωσης/παραγραφής, γεγονός που δεν επιτρέπει την πλήρη αποτίμηση της ποινικής αποτελεσματικότητας του συστήματος.

Ανοιχτά ερωτήματα και ανάγκη για διαφάνεια

Η παρέμβαση της κυρίας Μαρίνας Νικολάου ανέδειξε το ζήτημα της συστηματικής αποτίμησης των πολιτικών κατά της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας.

Αν και η απάντηση του Υπουργού παρουσιάζει ένα γενικό πλαίσιο ενεργειών και μέτρων, παραμένουν σημαντικά ερωτήματα αναπάντητα, όπως το αν υπάρχουν μηχανισμοί παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας των εκπαιδεύσεων, και το αν γίνεται ποιοτικός έλεγχος στις διαδικασίες διαχείρισης καταγγελιών.

Επίσης δεν απαντήθηκε το ποσοστό καταδίκης, το κατά πόσο τηρούνται χρονικά όρια στη διερεύνηση των υποθέσεων, και το πώς διασφαλίζεται η προστασία των θυμάτων κατά την ποινική διαδικασία;

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Σε μια περίοδο όπου η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας αυξάνεται και οι καταγγελίες πολλαπλασιάζονται, η Πολιτεία οφείλει να επιδείξει συνέπεια, διαφάνεια και αποφασιστικότητα, τόσο στην πρόληψη όσο και στην καταστολή των περιστατικών βίας.

Επισυνάπτεται η απάντηση του Υπουργού Δικαιοσύνης.pdf

Του Λοΐζου Ττοφαλλή