Σε αναμονή για ολοήμερα προγράμματα απεξάρτησης οι χρήστες

Σε αναμονή για ένταξη σε ολοήμερα προγράμματα απεξάρτησης βρίσκονται ουσιοεξαρτημένα άτομα που έχουν καταδικασθεί για αδικήματα που σχετίζονται με την κατοχή και χρήση παράνομων ναρκωτικών ουσιών και έχουν αποφυλακιστεί, όπως προέκυψε από τη σημερινή συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Υγείας, που εξέτασε αυτεπάγγελτα, μετά από εισήγηση του Προέδρου της, Ευθύμιου Δίπλαρου, την ανάγκη για δημιουργία ολοήμερων κέντρων.

Στο πλαίσιο της συζήτησης ενώπιον της Επιτροπής επισημάνθηκε ότι αντίστοιχες ανάγκες υπάρχουν και για εξαρτημένα άτομα που εκτίουν ποινή εντός των φυλακών. Στο πλαίσιο αυτό, ο Εκτελεστικός Διευθυντής της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου, Κωνσταντίνος Στυλιανού, ανέφερε ότι είναι σε προχωρημένο στάδιο η διαδικασία για την ανάπτυξη εντατικού ολοήμερου προγράμματος σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο εντός των φυλακών.

Τον προβληματισμό των μελών της Επιτροπής προκάλεσε το γεγονός ότι, όπως ανέφερε η Τίνα Παύλου, Κλινική Διευθύντρια της θεραπευτικής κοινότητας «Αγία Σκέπη», έχει διακοπεί η διαδικασία που γινόταν σε συνεργασία με τη νομική υπηρεσία, ώστε χρόνιοι χρήστες με μεγάλης διάρκειας ποινές να λαμβάνουν αναστολή ποινής για να ακολουθήσουν θεραπευτικό πρόγραμμα στην Αγία Σκέπη. Ο κ. Δίπλαρος, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, στο πλαίσιο δηλώσεων μετά τη συνεδρίαση, ανέφερε ότι θα σταλεί επιστολή από την Επιτροπή στη νομική υπηρεσία, ζητώντας αιτιολόγηση της διακοπής της διαδικασίας αυτής.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής, υπογράμμισε εισαγωγικά τη σημασία της δημιουργίας ολοήμερων κέντρων απεξάρτησης, αναφέροντας ότι ενίοτε οι οικογένειες με μέλη που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω εξάρτησης από τα ναρκωτικά, αναγκάζονται να καταφύγουν και σε νοσηλεία στο ψυχιατρείο. Μάλιστα, όπως ανέφερε ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ, Μαρίνος Σιζόπουλος, κάποια από τα άτομα αυτά, μετά τη νοσηλεία τους στο ψυχιατρείο, ενδέχεται να εκδηλώσουν εκδικητικές συμπεριφορές απέναντι στους γονείς τους, θεωρώντας τους υπεύθυνους για τον εγκλεισμό τους.

Σε «φαύλο κύκλο διαταγμάτων νοσηλείας» αναφέρθηκε η Κλινική Διευθύντρια της «Αγίας Σκέπης», Τίνα Παύλου, εξηγώντας ότι η βραχυχρόνια νοσηλεία στο ψυχιατρείο, δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα της εξάρτησης, παρά μόνο την ψυχιατρική πάθηση που προκαλεί η χρήση. Όπως είπε, τα συνθετικά ναρκωτικά προκαλούν ψύχωση στο 1/3 των χρηστών και κατά συνέπεια, λόγω της ανεξέλεγκτης συμπεριφοράς που παρουσιάζουν, αυτοί εισάγονται στο ψυχιατρείο. Η θεραπεία της ψύχωσης μπορεί να διαρκέσει από λίγες μέρες μέχρι μερικές εβδομάδες, όμως μετά το εξιτήριο ο ασθενής επιστρέφει στη χρήση και το πρόβλημα διαιωνίζεται.

Απαντώντας στον προβληματισμό αυτό, λειτουργός του Υπουργείου Υγείας ανέφερε ότι σχεδιάζεται από τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου η δημιουργία ξεχωριστού χώρου για περιστατικά που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών, ώστε να μην είναι βρίσκονται στον ίδιο χώρο με άλλους ψυχιατρικούς ασθενείς και να μπορούν κατά τη νοσηλεία τους να προετοιμάζονται και για ένταξη σε προγράμματα απεξάρτησης. Ο κ. Δίπλαρος, σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση, εξέφρασε την ικανοποίησή του για την προώθηση ενός τέτοιου σχεδιασμού, αν και, όπως είπε, δεν έχουν δοθεί χρονοδιαγράμματα για την υλοποίησή του.

Όσον αφορά τη θεραπεία εξαρτημένων ατόμων που αντιμετωπίζουν τη δικαιοσύνη, ο Άριστος Τσιάρτας, επικεφαλής του τομέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, ανέφερε ενώπιον της Επιτροπής ότι τόσο πριν όσο και μετά την εκδίκαση υπόθεσης εναντίον ατόμου εξαρτημένου σε ουσίες, που συλλαμβάνεται για αδικήματα, δίνεται η ευκαιρία να επιλέξει να παρακολουθήσει θεραπευτικό πρόγραμμα, αντί ποινής.

Συγκεκριμένα, είπε ότι οι συλληφθέντες μπορούν να επιλέξουν να ενταχθούν εθελοντικά σε προγράμματα απεξάρτησης αντί να προχωρήσει η διαδικασία εκδίκασης της υπόθεσής τους. Εφόσον, όμως, δικαστούν, μπορούν πριν την επιβολή ποινής να ζητηθεί η ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμα. Σημείωσε, δε, ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης στηρίζει αυτή την προσέγγιση. Πρόσθεσε, δε, ότι μετά την αποφυλάκιση το Υπουργείο στηρίζει και προγράμματα της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων για την κοινωνική επανένταξη των ατόμων αυτών, με σκοπό να αποτραπεί ο κίνδυνος υποτροπής.

Εξάλλου, όπως αναφέρθηκε από πλευράς ΥΚΑΝ, από το 2010 γίνονται παραπομπές συλληφθέντων σε προγράμματα απεξάρτησης. Σύμφωνα με τα στοιχεία τριετίας, το 2023 παραπέμφθηκαν 256 άτομα πριν την δικαστική διαδικασία, το 2024 οι παραπομπές ήταν 257 και το 2025 μέχρι στιγμής 101.

Προγράμματα απεξάρτησης εφαρμόζονται και για όσους εκτίουν ποινή εντός των φυλακών. Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Διευθυντής των Φυλακών, Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, έχει θεσπιστεί η λειτουργία γραφείου ψυχοκοινωνικής στήριξης για την αξιολόγηση και καθοδήγηση των φυλακισμένων. Σημείωσε ότι για σκοπούς απεξάρτησης λειτουργούν δύο προγράμματα εντός των φυλακών, το πρόγραμμα Δανάη και το πρόγραμμα Λέσβος. Ενδεικτικά ανέφερε ότι φέτος συμμετείχαν στο πρόγραμμα Δανάη 64 άτομα τον Μάιο, 33 τον Απρίλιο, 69 τον Μάρτιο και 92 τον Φεβρουάριο. Είπε, ακόμα, ότι 13 άτομα είχαν παραπεμφθεί σε θεραπευτικά προγράμματα από την επιτροπή αξιολόγησης.

Πάντως, τόσο ο εκπρόσωπος του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως, όσο και η Μαρία Δίπλαρου, εκ μέρους της Οργάνωσης Φίλων και Συγγενών Εξαρτημένων, υπογράμμισαν την ανάγκη για ενίσχυση των προγραμμάτων που προσφέρονται εντός των φυλακών. Μάλιστα, η κ. Δίπλαρου σημείωσε και την ανάγκη να γίνει προσπάθεια και για συμπερίληψη περισσότερων μη ελληνόφωνων ατόμων στα προγράμματα αυτά.

Παράλληλα, η κ. Δίπλαρου αναφέρθηκε στην ανάγκη να υπάρχουν προγράμματα σε όλες τις επαρχίες, ώστε να μπορούν να αποταθούν οι χρήστες για θεραπεία στον χώρο διαμονής τους, καθώς και στην ανάγκη να αυξηθούν και τα προγράμματα πρόληψης. Στην επισήμανση για την πρόληψη υπερθεμάτισε με παρέμβασή του ο Μαρίνος Σιζόπουλος, αναφέροντας ότι χωρίς πρόληψη, οι μηχανισμοί για προγράμματα απεξάρτησης θα είναι πάντα ένα βήμα πίσω από τις ανάγκες.

Εκ μέρους της Αρχής Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ), ο Κωνσταντίνος Στυλιανού ανέφερε κατά τη συνεδρίαση ότι δόθηκε οδηγία από την κυβέρνηση για αναπτυχθεί εντατικό ολοήμερο πρόγραμμα στην Επαρχία Αμμοχώστου, υπογράμμισε, όμως ότι χρειάζεται πρόγραμμα σε όλες τις επαρχίες, σημειώνοντας ότι Λεμεσός, Πάφος και Λευκωσία παρουσιάζουν μεγάλες ανάγκες.

Πάντως, ο κ. Στυλιανού ανέφερε ότι έχουν γίνει βήματα με σκοπό την ανάπτυξη εντατικού ολοήμερου προγράμματος απεξάρτησης εντός των φυλακών. Διαβεβαίωσε ότι εντός του έτους θα υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις για την επίτευξη του στόχου αυτού. Όπως ανέφερε, έγινε επίσκεψη σε χώρους των φυλακών για να εξευρεθεί ο χώρος εκείνος που θα διαμορφωθεί κατάλληλα για τη λειτουργία του προγράμματος και πρόσθεσε ότι αναμένεται η κοστολόγηση των εργασιών.

Ο κ. Στυλιανού σημείωσε, ακόμα, ότι είναι λανθασμένη η αντίληψη ότι δεν υπάρχουν αρκετά προγράμματα, λέγοντας ότι συνολικά τα θεραπευτικά προγράμματα στην Κύπρο είναι περίπου 30. Διευκρίνισε, όμως, ότι κάποια προφίλ χρηστών δεν εξυπηρετούνται από τα υφιστάμενα προγράμματα.

Πρόσθεσε ότι αυτός ήταν και ο λόγος που η Αρχή παραχώρησε το 2023 άδεια στην Ψυχοθεραπευτικής Εστίας Μακρόβιας Απεξάρτησης (ΨΕΜΑ), που ιδρύθηκε από την επιστημονική ΜΚΟ ΚΕΣΥΨΥ και καλύπτει ανάγκες που υπάρχουν κυρίως στη Λεμεσό, αλλά και σε Λευκωσία, Λάρνακα, Πάφο και Αμμόχωστο, να μετατραπεί σε εντατικό ολοήμερο πρόγραμμα. Σημείωσε, δε, ότι θα ζητηθεί περαιτέρω στήριξη από το Υπουργείο Υγείας.

Σύμφωνα με υπόμνημα που υπέβαλε η διευθύντρια της ΚΕΣΥΨΥ, Ελευθερία Καζαμία, στην Επιτροπή, η ΑΑΕΚ στηρίζει μερικώς τη βιωσιμότητα της ΨΕΜΑ από το 2014. Πιο συγκεκριμένα, η ετήσια χορηγία για την περίοδο 2021-2024 ανέρχεται σε 76.080, ποσό που καλύπτει το 25% των ετήσιων δαπανών, όπως αναφέρεται στο υπόμνημα.

Η κ. Καζαμία ανέφερε ότι, λαμβάνοντας την απαραίτητη στήριξη, ώστε η ΨΕΜΑ να μετεξελιχθεί σε ολοήμερο κέντρο, θα μπορεί να εξυπηρετεί συστηματικά αποφυλακισθέντες με ιστορικό εξάρτησης. Συγκεκριμένα, είπε ότι αυτή την περίοδο η ΨΕΜΑ φιλοξενεί 30 άτομα και ότι μπορεί να απορροφήσει ακόμα 20 με επιπλέον επιχορήγηση.

Πάντως, η Κλινική Διευθύντρια της «Αγίας Σκέπης», Τίνα Παύλου, σημείωσε ότι χρειάστηκε να διακοπεί η διαδικασία που έδινε τη δυνατότητα σε χρόνιους χρήστες που εξέτιαν μακροχρόνια ποινή στις φυλακές, να αιτηθούν αναστολή ποινής, προκειμένου να ενταχθούν στο πρόγραμμα απεξάρτησης. Σημείωσε, εξάλλου, ότι στην παρούσα φάση η «Αγία Σκέπη» είναι υπερπλήρης.

Σε δηλώσεις μετά τη συνεδρίαση, ο Πρόεδρος της Επιτροπής και Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ευθύμιος Δίπλαρος, είπε ότι έθεσε προς συζήτηση το θέμα, επειδή διαπίστωσε πως «δεν ενισχύονται όπως θα έπρεπε από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων συγκεκριμένοι οργανισμοί, οι οποίοι έχουν στην ευχέρειά τους τέτοιου είδους προγράμματα».

Αναφέρθηκε, ακόμα, στο γεγονός ότι υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση όσον αφορά τα ιατροσυμβούλια για τους αποφυλακισθέντες, με αποτέλεσμα να αναμένουν πέραν των 8 - 9 μηνών, ώστε να αποφασιστεί κατά πόσο μπορούν ή όχι να μπουν και πάλι στην αγορά εργασίας.

Εξέφρασε, ικανοποίηση, πάντως για το γεγονός ότι, πέρα από τα προγράμματα Δανάη και Λέσβος εντός των φυλακών, θα δημιουργηθεί ένα τρίτο πρόγραμμα, που θα μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά τους χρήστες ναρκωτικών να απεξαρτηθούν και μετέπειτα να ενταχθούν στην κοινωνία.

Απογοήτευση εξέφρασε, όμως, «για το γεγονός ότι εγκρίνεται στην προκειμένη περίπτωση πόσο πέραν του 1,5 εκατομμυρίου ευρώ, 500 χιλιάδες ευρώ για κάθε χρόνο για τα επόμενα τρία χρόνια, για συγκεκριμένη περιοχή με βάση υποδείξεις από την Προεδρία της Δημοκρατίας».

«Εμείς θα θέλαμε όλα αυτά τα εκατομμύρια και αυτές οι χιλιάδες των ευρώ να πήγαιναν στα υφιστάμενα κέντρα που λειτουργούν σήμερα, ολοήμερα κέντρα απεξάρτησης, και μάλιστα να δοθεί ένα κίνητρο σε όλους αυτούς που σήμερα λειτουργούν να συνεχίσουν και να μπορούν να απορροφήσουν στις υποδομές τους ακόμη περισσότερους αποφυλακισθέντες και όχι να πηγαίνουμε σε προκήρυξη νέων προγραμμάτων την ώρα που κέντρα τα οποία λειτουργούν σήμερα δεν νιώθουν ότι έχουν τη στήριξη της πολιτείας όπως θα έπρεπε», συνέχισε.

Απαντώντας σε ερώτηση για τη διακοπή διαδικασίας που επέτρεπε αίτημα αναστολής ποινής για θεραπευτικούς λόγους από πλευράς χρηστών με μακροχρόνιες ποινές, ο κ. Δίπλαρος είπε ότι έχει δώσει οδηγίες και θα ετοιμαστεί επιστολή που θα απευθύνεται και προς τη νομική υπηρεσία και στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, ζητώντας εξηγήσεις για τους λόγους της διακοπής.

«Σίγουρα δεν είναι δικαιολογία το γεγονός ότι υπάρχει πληρότητα σε συγκεκριμένους οργανισμούς που σήμερα ασκούν αυτά τα καθήκοντα ή αν θέλετε αυτές τις θεραπείες με θετικά αποτελέσματα», σημείωσε, αναφέροντας ότι υπάρχουν κι άλλα κέντρα τα οποία μπορούν να απορροφήσουν αποφυλακισθέντες.

Σε δηλώσεις της η Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Μαρίνα Νικολάου, εξήγησε ότι στη σημερινή συνεδρίαση, ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας κατά των Ναρκωτικών, «αναδείξαμε την ανάγκη για μια νέα, ανθρωποκεντρική και αποτελεσματική πολιτική στο φαινόμενο των εξαρτήσεων».

Πρόσθεσε ότι «η εξάρτηση αποτελεί βιοψυχοκοινωνικό φαινόμενο, πολυπαραγοντικό και σύνθετο, που απαιτεί ισόρροπες και συντονισμένες παρεμβάσεις στην πρόληψη, τη θεραπεία, την κοινωνική επανένταξη, τη μείωση της βλάβης και τη στήριξη των εξαρτημένων ατόμων» και επεσήμανε ότι «η κρατική πολιτική αποτυγχάνει να ανταποκριθεί στις πραγματικές ανάγκες», λόγω ελλιπούς πρόληψης και αποσπασματικής θεραπευτικής υποστήριξης.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

«Η χρήση ουσιών δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με καταστολή και φυλάκιση, αλλά με πρόληψη και θεραπεία», συνέχισε η κ. Νικολάου και πρόσθεσε ότι «στις περιπτώσεις που κάποιος καταδικάστηκε για άλλα αδικήματα και είναι ουσιοεξαρτώμενος, το κράτος οφείλει να λειτουργήσει, ένα ολοκληρωμένο θεραπευτικό πρόγραμμα εντός των φυλακών».

Ανέφερε, ακόμα, ότι η επανένταξη των εξαρτημένων αποφυλακισθέντων πρέπει να ενισχυθεί μέσα από τη δημιουργία ολοήμερων κέντρων απεξάρτησης, εντός και εκτός των φυλακών και ότι η εξάρτηση αναγνωρίζεται ως πρόβλημα υγείας και ως τέτοιο απαιτείται η αντιμετώπιση του.