«Πιο έτοιμοι από ποτέ»: Η πυρκαγιά διαψεύδει την κυβέρνηση

Ερωτήματα εγείρονται για την ετοιμότητα της χώρας έναντι των πυρκαγιών και τον τρόπο που αυτή παρουσιάστηκε το προηγούμενο χρονικό διάστημα από πλευράς της κυβέρνησης, καθώς η Κύπρος βρίσκεται αντιμέτωπη με τις συνέπειες μίας από τις πλέον καταστροφικές πυρκαγιές της πρόσφατης ιστορίας της.

Η φωτιά στην ορεινή Λεμεσό που ξέσπασε στις 23 Ιουλίου το μεσημέρι, εξακολουθεί να καίει, έχοντας ήδη καταστρέψει σύμφωνα με τις εκτιμήσεις 120 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή πέραν των 10.000 εκταρίων.

Η έκταση αυτή υπερβαίνει κάθε προηγούμενο ετήσιο απολογισμό των τελευταίων ετών, αφού το 2024 συνολικά στην Κύπρο είχαν καεί 3.000 εκτάρια, το 2023 περίπου 2.000 και το 2021 –τη χειρότερη χρονιά της τελευταίας πενταετίας πριν το φετινό τραγικό συμβάν– 6.000 εκτάρια.

Το γεγονός ότι μέσα σε ένα μόνο εικοσιτετράωρο η καταστροφή της Λεμεσού ξεπέρασε κατά πολύ τα δεδομένα ολόκληρων ετών προκαλεί σοκ, ενώ προκαλεί ερωτήματα για το κατά πόσον η προβαλλόμενη ετοιμότητα της κρατικής μηχανής ανταποκρινόταν επαρκώς στις πραγματικές ανάγκες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι βρισκόμαστε μόλις στα μέσα της αντιπυρικής περιόδου και το φετινό καλοκαίρι θεωρείται από τους ειδικούς ως ένα από τα πιο επικίνδυνα των τελευταίων δεκαετιών.

Κοινωνικές επιπτώσεις και παράπονα για ανεπαρκές κράτος

Η μεγάλη καταστροφή οδήγησε σε μαζικές εκκενώσεις κοινοτήτων, με δεκάδες πυρόπληκτους να φιλοξενούνται προσωρινά σε σχολεία και κοινοτικά κέντρα.

Η Πολιτική Άμυνα ανακοίνωσε πως 95 πυρόπληκτοι φιλοξενήθηκαν σε Ερήμη, Επισκοπή, Τριμίκλινη και Πάχνα, ενώ ο αριθμός των εκτοπισμένων μεταβάλλεται συνεχώς. Στο δημοτικό σχολείο Τριμίκλινης διανυκτέρευσαν 50 άνθρωποι, οι οποίοι νωρίς το πρωί μεταφέρθηκαν στη Λεμεσό από συγγενείς τους.

Την ίδια ώρα, φωνές δυσαρέσκειας ακούγονται έντονα από κατοίκους και τοπικούς φορείς για τον τρόπο με τον οποίο λειτούργησαν οι κρατικές υπηρεσίες, με πολλούς να κάνουν λόγο για έλλειψη ενημέρωσης, καθυστέρηση στην εκκένωση και αδυναμία έγκαιρης κινητοποίησης προληπτικών μέτρων σε γνωστές ευάλωτες περιοχές.

Από την άλλη, η Πυροσβεστική Υπηρεσία μέσω του Αρχιπύραρχου Νίκου Λογγίνου απορρίπτει κάθε ισχυρισμό για καθυστέρηση, αναφέροντας ότι το πρώτο όχημα έφτασε στο σημείο έξι λεπτά μετά την ειδοποίηση, ενώ επιβεβαίωσε πως υπάρχουν ενδείξεις για εμπρησμό, αφού η φωτιά ξέσπασε ταυτόχρονα σε δύο σημεία κάτω από γεφύρι όπου υπήρχε σκυβαλότοπος.

Η κυβέρνηση διαβεβαίωνε: «Πιο έτοιμοι από ποτέ»

Η έντονη κριτική που δέχεται το κράτος τις τελευταίες ημέρες γίνεται ακόμα πιο ηχηρή, λαμβάνοντας υπόψη το κλίμα που είχε διαμορφωθεί τους προηγούμενους μήνες μέσα από αλλεπάλληλες τοποθετήσεις κυβερνητικών στελεχών για το επίπεδο ετοιμότητας του κρατικού μηχανισμού έναντι των πυρκαγιών.

Η ρητορική περί ετοιμότητας και επιχειρησιακής ενίσχυσης ξεκίνησε ήδη από την άνοιξη.

Ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης δήλωνε στις 3 Ιουνίου 2025, πως «η φετινή αντιπυρική περίοδος βρίσκει την Κυπριακή Δημοκρατία περισσότερο προετοιμασμένη και ενισχυμένη από ποτέ».

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, το κράτος διέθετε φέτος τον μεγαλύτερο αριθμό δασοπυροσβεστών που υπήρξε ποτέ, τον πιο ενισχυμένο στόλο επίγειων μέσων, καθώς και 11 πρωτεύοντα πτητικά μέσα, τα οποία βρίσκονταν στην Κύπρο ήδη από τον Μάρτιο, εξασφαλίζοντας, όπως τόνιζαν, αυξημένο χρόνο επιχειρησιακής ετοιμότητας πριν από την κορύφωση του κινδύνου.

Παράλληλα, ενεργοποιούνταν και άλλα εναέρια μέσα από την Εθνική Φρουρά, την Αστυνομία και τις Βρετανικές Βάσεις, ενώ γινόταν λόγος για σταδιακή μετάβαση σε ιδιόκτητο στόλο αεροσκαφών και ελικοπτέρων. Από τον Απρίλιο, όλα τα πτητικά μέσα τέθηκαν υπό τη διοίκηση της Εθνικής Φρουράς με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας πτήσεων και τη βέλτιστη διαχείρισή τους.

Η κυβέρνηση, σύμφωνα με δηλώσεις του κ. Λετυμπιώτη, προέβαλλε ως προτεραιότητες την πρόληψη, την ετοιμότητα και τη συνέργεια, ενώ ανέφερε ότι το Δασικό Κολλέγιο, μετά από δέκα χρόνια, ανοίγει ξανά από τον Σεπτέμβριο για εκπαίδευση νέων στελεχών και ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Επιπλέον, ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος διαβεβαίωνε στις 2 Μαΐου 2025 ότι η πρώτη φάση του ευρωπαϊκού αριθμού «112» έχει ολοκληρωθεί, με την εφαρμογή του στην Πυροσβεστική Υπηρεσία να ξεκινά εντός των επόμενων μηνών.

Την ίδια στιγμή, το Τμήμα Δασών είχε παραλάβει 127 νέα οχήματα και ανέμενε ακόμη 29, ενώ το Υπουργικό Συμβούλιο είχε εγκρίνει χορηγίες ύψους 1 εκατ. ευρώ προς κοινότητες για σκοπούς πυροπροστασίας.

Επιπρόσθετα, είχε ανακοινθεί ότι περισσότερα από 1.200 άτομα είχαν ήδη εκπαιδευτεί στη δασοπυρόσβεση για το 2025, ότι οι Τοπικές Αρχές έλαβαν πέραν του 1 εκατ. ευρώ για τον καθαρισμό 269 παράνομων σκυβαλότοπων, ενώ η πολιτεία τόνιζε τη σημασία της καλλιέργειας κουλτούρας πρόληψης και της αυστηροποίησης της νομοθεσίας – με ποινές που φθάνουν έως και τα 12 χρόνια φυλάκισης και πρόστιμα 100.000 ευρώ για εμπρησμούς.

Πέραν των πιο πάνω, η Υπουργός Γεωργίας Μαρία Παναγιώτου, μέχρι και τις αρχές Ιούλη, τόσο σε επίσημες ομιλίες όσο και σε δηλώσεις της κατά την έναρξη της Εβδομάδας Προστασίας Δασών, αλλά και σε ενημερώσεις προς τον Τύπο, υπογράμμιζε διαρκώς ότι η χώρα ενισχύει όχι μόνο τα μέσα καταστολής, αλλά και το ανθρώπινο δυναμικό, την εκπαίδευση, την τεχνολογία (π.χ. χρήση drones, συστήματα ανίχνευσης, νέα επικοινωνιακά εργαλεία) και τη διαφώτιση των πολιτών.

Τα αποτελέσματα του 2024 προβάλλονταν ως επιτυχία, αφού το 81% των πυρκαγιών είχε κατασβεστεί πριν προλάβει να επεκταθεί, ενώ ο χρόνος επέμβασης παρέμενε στα 12 λεπτά, με στόχο τη μείωση στα 10.

Παρουσιάζοντας τον απολογισμό, η κυβέρνηση υπογράμμιζε ότι τόσο ο αριθμός των πυρκαγιών όσο και οι καμένες εκτάσεις μειώθηκαν το 2024 σε σχέση με τους μέσους όρους της προηγούμενης δεκαετίας, και ότι τα νέα μέτρα πρόληψης, όπως η ελεγχόμενη καύση και η ελεγχόμενη βόσκηση, καθιστούσαν το φετινό καλοκαίρι το πιο οργανωμένο και ασφαλές.

Τι απάντησε ο Κ. Λετυμπιώτης

Σε ερώτηση δημοσιογράφου, που επισήμανε πως οι διαβεβαιώσεις περί απόλυτης ετοιμότητας της Κύπρου διαψεύστηκαν με τα τελευταία γεγονότα, ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος υποστήριξε χθες ότι από την πρώτη στιγμή τέθηκαν σε εφαρμογή όλα τα προβλεπόμενα σχέδια και πρωτόκολλα, τα οποία είχαν καταρτιστεί για συνθήκες πρωτοφανούς δυσκολίας για τη χώρα.

Τόνισε ότι η συγκεκριμένη πυρκαγιά εκδηλώθηκε υπό ακραίες συνθήκες, με υψηλές θερμοκρασίες, ισχυρούς ανέμους και ξηρασία, παράγοντες για τους οποίους η Μετεωρολογική Υπηρεσία είχε προειδοποιήσει ήδη από νωρίς το πρωί αλλά και τις προηγούμενες ημέρες.

Σύμφωνα με τον ίδιο, τα πτητικά μέσα που διαθέτει η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα, ενώ οι επίγειες δυνάμεις που επιχειρούσαν στο μέτωπο της πυρκαγιάς ξεπερνούσαν τα 250 άτομα και τα 75 οχήματα, χωρίς να υπολογίζονται οι πολυάριθμοι εθελοντές που συνέδραμαν στην προσπάθεια κατάσβεσης. Διευκρινίστηκε επίσης ότι τα αίτια της πυρκαγιάς παραμένουν υπό διερεύνηση.

Ευρωπαϊκή διάσταση: Η συμμετοχή της Κύπρου και τα κενά στην πρόληψη

Παρά τη διαρκή επίκληση στην επιχειρησιακή ετοιμότητα, ερωτήματα εγείρονται σχετικά με το βαθμό αξιοποίησης των δυνατοτήτων που προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Ζαχαρία Γιακουμή, αρμόδιου τμηματάρχη της Γενικής Διεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πολιτική Προστασία, η Κύπρος, παρότι συμμετέχει ενεργά στο σκέλος της διαχείρισης εκτάκτων αναγκών και έχει αιτηθεί βοήθεια μέσω του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ εννέα φορές από το 2014, δεν συμμετέχει σήμερα σε κανένα από τα δώδεκα χρηματοδοτούμενα έργα πρόληψης που στηρίζει η Κομισιόν.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Ο ίδιος τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τη Λευκωσία να βρει και να αξιοποιήσει σχετικές δράσεις, επισημαίνοντας τη σημασία της ανταλλαγής τεχνογνωσίας, της τεχνικής υποστήριξης και της αξιολόγησης (peer review) των εθνικών στρατηγικών πρόληψης.

Οι δηλώσεις αυτές, σε συνδυασμό με το μέγεθος της φετινής καταστροφής, δείχνουν ότι παρά τη στρατηγική συνεργασία για αεροπυρόσβεση μέσω RescEU (με δύο αεροσκάφη τύπου Air Tractor να καλύπτουν μέρος των αναγκών από τις 15 Ιουνίου έως 31 Οκτωβρίου), παραμένουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης όσον αφορά τις δράσεις πρόληψης.

Ήδη αναλαμβάνεται πρωτοβουλία για μόνιμη εγκατάσταση σταθμού του μηχανισμού RescEU στην Κύπρο, ώστε να είναι εφικτή η άμεση παρέμβαση σε περιπτώσεις ανάγκης.

Του Αλέξανδρου Χρονίδη