Αστραπιαίες ξηρασίες και φωτιές έκτης γενιάς

Ένα νέο και ολοένα πιο ανησυχητικό φαινόμενο οι λεγόμενες «αστραπιαίες ξηρασίες», συνδέεται άμεσα με την αύξηση του κινδύνου εκδήλωσης μεγάλων πυρκαγιών σε πολλές περιοχές του πλανήτης.

Όπως αναφέρει το Euronews, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι πρόκειται για μια από τις πιο επικίνδυνες εκφάνσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς εμφανίζονται ξαφνικά, εξελίσσονται ραγδαία και αφήνουν πίσω τους μακροχρόνιες συνέπειες.

Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές ξηρασίες που χρειάζονται μήνες ή ακόμη και χρόνια για να αναπτυχθούν, οι αστραπιαίες ξηρασίες εμφανίζονται μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Προκαλούνται όπως τονίζεται όταν η χαμηλή βροχόπτωση συνδυάζεται με παρατεταμένους καύσωνες, ισχυρούς ανέμους και αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία.

Το αποτέλεσμα είναι η ταχεία εξάτμιση της εδαφικής υγρασίας και η επιτάχυνση της διαπνοής των φυτών, τα οποία χάνουν νερό που δεν μπορούν να αναπληρώσουν.

«Είναι σαν αν απλώνεις βρεγμένα ρούχα σε μια καυτή μέρα, στεγνώνουν πολύ γρήγορα», εξηγούν οι επιστήμονες περιγράφοντας το φαινόμενο που μετατρέπει σε σύντομο χρόνο τη πράσινη βλάστηση σε ξερό προσάναμμα.

Το ισπανικό παράδειγμα

Η Ισπανία τον Αύγουστο του 2025 γνώρισε με δραματικό τρόπο τις συνέπειες αυτού του φαινομένου.

Όπως σημειώνεται, στο τρίγωνο Ourense–León–Zamora, οι βραχυπρόθεσμοι δείκτες ξηρασίας κατέγραψαν ακραίες τιμές χωρίς προηγούμενο.

Παρότι δεν είχε προηγηθεί μακροχρόνια ανομβρία, μέσα σε λίγες εβδομάδες η γη και η βλάστηση αποξηράθηκαν.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε από την έντονη βροχόπτωση της άνοιξης, που ευνόησε την ταχεία ανάπτυξη της βλάστησης.

Όταν όμως ήρθε η αιφνίδια ξηρασία του καλοκαιριού, το φρέσκο πράσινο όπως αναφέρεται μετατράπηκε γρήγορα σε καύσιμη ύλη.

Φωτιές «έκτης γενιάς»

Οι πυρκαγιές που προκλήθηκαν από τις αστραπιαίες ξηρασίες έφτασαν στο επίπεδο των λεγόμενων «έκτης γενιάς».

Σε αυτό το στάδιο, οι φλόγες είναι τόσο ισχυρές που δημιουργούν το δικό τους μικρόκλιμα.

Στην Ισπανία τεράστια νέφη πυροσωρείτη (pyrocumulonimbus) σχηματίστηκαν από τη θερμότητα της φωτιάς και ανυψώθηκαν στον ουρανό, προκαλώντας ισχυρούς και απρόβλεπτους ανέμους, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις σχηματίστηκαν ακόμη και πυρο- ανεμοστρόβιλοι μέσα στο μέτωπο της φωτιάς.

Η ένταση αυτών των πυρκαγιών όπως αναφέρεται καθιστά σχεδόν αδύνατη την κατάσβεση τους, ακόμη και με την πλήρη κινητοποίηση πυροσβεστικών δυνάμεων, καθώς η ίδια η φωτιά παράγει συνθήκες που ξεπερνούν τα όρια του ανθρώπινου ελέγχου.

Ένας κίνδυνος που μεγαλώνει 

Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι οι αστραπιαίες ξηρασίες θα γίνονται όλο και πιο συχνές τα επόμενα χρόνια, καθώς η άνοδος της θερμοκρασίας και οι αλλαγές στα μοτίβα των βροχοπτώσεων ευνοούν την εμφάνιση τους.

Οι επιπτώσεις τους αναμένεται να είναι βαριές για τη γεωργία, τις τοπικές κοινωνίες αλλά και τα φυσικά οικοσυστήματα, ενώ παράλληλα αυξάνεται κατακόρυφα ο κίνδυνος εκδήλωσης καταστροφικών πυρκαγιών.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Όσον αφορά την Κύπρο, σύμφωνα με την επίσημη αναφορά της ATF, η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε τον Ιούλιο του 2025 στα ορεινά της Λεμεσού οφείλεται σε ανθρώπινη αμέλεια.

Ωστόσο, οι αστραπιαίες ξηρασίες που πλήττουν τη χώρα κάθε χρόνο, σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες καθιστούν την κατάσταση ιδιαίτερα κρίση.

Της Τζούλιας Σουππουρή