Επίδομα τέκνου: Ανάγκη για μεταρρύθμιση χωρίς «παραθυράκια»

Το ζήτημα του επιδόματος τέκνου και η πρόνοια της πενταετούς παραμονής στην Κύπρο βρέθηκε ξανά στο προσκήνιο, με την Επίτροπο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού να ζητά καθαρές λύσεις από την πολιτεία.

Σήμερα, δεκάδες οικογένειες βρίσκονται σε αδιέξοδο, καθώς χάνουν τη στήριξη λόγω αυστηρών και συχνά παράλογων κριτηρίων. Από την άλλη, υπάρχει ο φόβος ότι μια πλήρης κατάργηση της πενταετίας θα μπορούσε να ενισχύσει την προσέλευση αιτήσεων από πολίτες τρίτων χωρών, που βλέπουν στο επίδομα ένα σημαντικό οικονομικό κίνητρο.

Όταν οι κανόνες γυρίζουν μπούμερανγκ

Η ισχύουσα νομοθεσία δημιουργεί αδικίες που πλήττουν πρωτίστως παιδιά:

• Κυπριακή οικογένεια που έζησε για τρία χρόνια στο εξωτερικό λόγω δουλειάς επιστρέφει και μένει εκτός επιδόματος, επειδή δεν έχει συμπληρώσει πενταετία συνεχούς παραμονής.
• Μητέρα που πήρε το παιδί της στο εξωτερικό για θεραπεία χάνει δικαιώματα, αφού τα χρόνια αυτά δεν «μετρούν».
• Πολύτεκνη οικογένεια με τέσσερα παιδιά ξεπερνά οριακά το εισοδηματικό κριτήριο και μένει εντελώς εκτός, ενώ οικογένεια με δύο παιδιά και το ίδιο εισόδημα λαμβάνει επίδομα.

«Συμβαίνει το παράδοξο: όσο περισσότερα παιδιά έχεις, τόσο πιο αυστηρά γίνονται τα κριτήρια», λένε χαρακτηριστικά γονείς που βρέθηκαν αντιμέτωποι με το σύστημα.

Κίνδυνος «επιδοματικού τουρισμού»

Δεν είναι μυστικό ότι το ύψος του επιδόματος στην Κύπρο, σε αρκετές περιπτώσεις, αντιστοιχεί στον μισθό που παίρνουν γονείς στις χώρες καταγωγής τους. Αυτό από μόνο του μπορεί να δημιουργήσει κίνητρα ξεριζωμού και επικίνδυνων μετακινήσεων οικογενειών, όχι για λόγους εργασίας ή ένταξης, αλλά αποκλειστικά για την είσπραξη του επιδόματος.

Η πολιτεία καλείται λοιπόν να βρει τη χρυσή τομή: να μην αποκλείει τα παιδιά που ζουν ήδη στην Κύπρο, αλλά να αποτρέπει και την εκμετάλλευση.

Προτάσεις για δίκαιη και καθαρή λύση

Ειδικοί και φορείς καταθέτουν συγκεκριμένες εισηγήσεις για μια πιο ισορροπημένη νομοθεσία:

• Διαβαθμισμένη περίοδος παραμονής: Όχι πλήρης κατάργηση της πενταετίας, αλλά κλιμακωτό σύστημα. Μετά από 5 χρόνια να παρέχεται μερική στήριξη και μετά από 10 χρόνια πλήρες δικαίωμα.
• Σαφείς εξαιρέσεις: Ιατρικοί και ανθρωπιστικοί λόγοι να αναγνωρίζονται με ξεκάθαρη διαδικασία και όχι με αυθαίρετες εγκυκλίους.
• Αποτροπή καταχρήσεων: Το επίδομα να συνδέεται με πραγματικό κέντρο ζωής στην Κύπρο (εργασία, φοίτηση παιδιών, οικογενειακοί δεσμοί).
• Αναπροσαρμογή εισοδηματικών κριτηρίων: Να μπουν σύγχρονα όρια που θα αναθεωρούνται με βάση τον πληθωρισμό. Σημαντικό είναι να σταματήσει η αδικία όπου όσο περισσότερα παιδιά έχει μια οικογένεια, τόσο πιο δύσκολα να πληροί τα κριτήρια.
• Συνοδευτικά μέτρα ένταξης: Εκμάθηση γλώσσας, πρόσβαση σε υγεία και εκπαίδευση, ώστε η στήριξη να αφορά οικογένειες που πράγματι ζουν και συμμετέχουν στην κυπριακή κοινωνία.
• Διαφάνεια στη διαχείριση: Το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας πρέπει κάποια στιγμή να ενημερώσει με περισσότερες λεπτομέρειες τους φορολογούμενους για το πώς κατανέμεται το κονδύλι των 100 εκατομμυρίων ευρώ που διατίθεται για το επίδομα τέκνου, εξασφαλίζοντας ότι η στήριξη φτάνει δίκαια σε όσους τη χρειάζονται πραγματικά.

Ο στόχος

Το επίδομα τέκνου δεν πρέπει να είναι «δέλεαρ» για μετακινήσεις οικογενειών, ούτε να λειτουργεί ως παγίδα αποκλεισμού για όσους πραγματικά το χρειάζονται. Χρειάζεται μια καθαρή και δίκαιη ρύθμιση που να στηρίζει όλα τα παιδιά που μεγαλώνουν στην Κύπρο, ενώ ταυτόχρονα να προστατεύει τον χαρακτήρα της παροχής ως μέτρο οικογενειακής και δημογραφικής πολιτικής.

Φάκας Ιωαννίκιος 

Μέλος της Παγκύπριας Οργάνωσης Πολυτέκνων