Τα αγγεία των ματιών είναι καθρέπτης της υγείας συνολικά του αγγειακού συστήματος

Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι τα μάτια μπορούν να αποκαλύψουν όχι μόνο παθήσεις της όρασης, αλλά και ενδείξεις για τη γενικότερη υγεία του οργανισμού. Για παράδειγμα, η ραγοειδίτιδα (φλεγμονή του ματιού) μπορεί να υποδεικνύει αυτοάνοσο νόσημα, ενώ μέσα από τα αγγεία του αμφιβληστροειδούς οι γιατροί μπορούν να εντοπίσουν σημάδια υπέρτασης, διαβήτη, υψηλής χοληστερόλης και καρδιοπάθειας. Νέα μελέτη, δημοσιευμένη στο Science Advances, δείχνει ότι τα αγγεία του αμφιβληστροειδούς μπορούν επίσης να προβλέψουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και τον ρυθμό βιολογικής γήρανσης ενός ατόμου.

Η επικεφαλής ερευνήτρια Marie Pigeyre  εξηγεί ότι ο αμφιβληστροειδής προσφέρει μια μοναδική, μη επεμβατική εικόνα του μικροαγγειακού συστήματος, το οποίο αντικατοπτρίζει τη συνολική αγγειακή υγεία. Οι ερευνητές ανέλυσαν σαρώσεις αμφιβληστροειδούς, γενετικά δεδομένα και δείγματα αίματος από περισσότερους από 74.000 συμμετέχοντες τεσσάρων μεγάλων μελετών (CLSA, GoDARTS, UK Biobank και PURE).

Σύμφωνα με τη Pigeyre, οι απεικονίσεις του αμφιβληστροειδούς μπορούν να αποτυπώσουν μικρές αλλαγές που σχετίζονται με τη γήρανση, τη φλεγμονή και την καρδιοπάθεια. Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, μπορούν να αξιολογήσουν τη βιολογική ηλικία και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού οι παραδοσιακοί δείκτες (πίεση, ζάχαρο, κάπνισμα, χοληστερόλη) δεν αρκούν πάντα για ακριβή πρόβλεψη.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι είχαν πιο «απλά», λιγότερο διακλαδισμένα αγγεία στον αμφιβληστροειδή παρουσίαζαν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιοπάθειας, εντονότερη φλεγμονή και μικρότερο προσδόκιμο ζωής. Με άλλα λόγια, η πολυπλοκότητα του αγγειακού δικτύου του αμφιβληστροειδούς αντανακλά το επίπεδο φλεγμονής και αγγειακής γήρανσης, καθιστώντας το πολύτιμο βιοδείκτη για έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη.

Οι ερευνητές εντόπισαν επίσης πιθανά βιολογικά αίτια, όπως τις πρωτεΐνες MMP12 και τον υποδοχέα IgG–Fc IIb, που φαίνεται να συνδέονται με φλεγμονώδεις και αναπλαστικές διεργασίες σχετικές με τη γήρανση και την καρδιοπάθεια. Η κατανόηση αυτών των μηχανισμών ανοίγει τον δρόμο για νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν τη φθορά των αγγείων.

Ο οφθαλμίατρος Benjamin Bert (MemorialCare Orange Coast Medical Center, Καλιφόρνια) τόνισε ότι η μελέτη αναδεικνύει τη δύναμη της χρήσης του αμφιβληστροειδούς για τη διάγνωση συστηματικών νόσων. Ο αμφιβληστροειδής, είπε, είναι το μοναδικό σημείο όπου μπορούμε να δούμε άμεσα τα μικρά αγγεία του σώματος χωρίς επέμβαση — αγγεία που αντικατοπτρίζουν όσα υπάρχουν στον εγκέφαλο και τα νεφρά.

Η εξέταση του βυθού του ματιού χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια για τη διάγνωση διαβήτη και υπέρτασης. Ωστόσο, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, μελλοντικά θα μπορούμε να προβλέπουμε τέτοιες παθήσεις ακόμη νωρίτερα. Παρόμοιες μελέτες έχουν δείξει ότι με μια απλή φωτογραφία του ματιού μπορεί να προβλεφθούν παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο ή ακόμη και η πιθανότητα άνοιας.

Ο καρδιολόγος Craig Basman (Hackensack University Medical Center, Νιού Τζέρσεϊ) σχολίασε ότι η μελέτη προκαλεί τόσο ανησυχία όσο και αισιοδοξία. Η λιγότερο σύνθετη αγγειακή δομή φαίνεται να συνδέεται γενετικά με αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας, εγκεφαλικού και μικρότερο προσδόκιμο ζωής. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ορισμένοι άνθρωποι έχουν γενετική προδιάθεση για πιο «εύθραυστο» μικροαγγειακό σύστημα.

Ωστόσο, πρόσθεσε, η έρευνα προσφέρει μεγάλη ελπίδα: μια γρήγορη και ανώδυνη σάρωση του ματιού θα μπορούσε στο μέλλον να προειδοποιεί για καρδιολογικούς κινδύνους και επιτάχυνση της γήρανσης, δίνοντας τη δυνατότητα για έγκαιρη πρόληψη και αλλαγές στον τρόπο ζωής, πριν εμφανιστούν συμπτώματα.

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Παρά τις ενθαρρυντικές ενδείξεις, οι ειδικοί τονίζουν ότι απαιτείται περαιτέρω επιβεβαίωση των ευρημάτων και ανάπτυξη ακριβέστερων προγνωστικών μοντέλων. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Basman, αυτή η μελέτη ανοίγει έναν εντελώς νέο δρόμο στην προληπτική ιατρική: ίσως σύντομα, κοιτάζοντας μέσα στα μάτια, να μπορούμε να δούμε και το μέλλον της καρδιάς μας.