Νέα δεδομένα για τη βιολογία της "κατάθλιψης"
13 Οκτωβρίου 2025, 09:00
Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου McGill και του Ινστιτούτου Douglas ανακάλυψαν ότι δύο διαφορετικοί τύποι εγκεφαλικών κυττάρων παρουσιάζουν αλλαγές σε άτομα που βιώνουν κατάθλιψη. Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Genetics», παρέχει νέα στοιχεία που θα μπορούσαν να καθοδηγήσουν τη δημιουργία νέων θεραπειών εστιασμένων σε αυτά τα συγκεκριμένα κύτταρα. Παράλληλα, ενισχύει την επιστημονική κατανόηση της κατάθλιψης, μίας πάθησης που επηρεάζει πάνω από 264 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες αναπηρίας.
«Είναι η πρώτη φορά που καταφέραμε να εντοπίσουμε ποιοι συγκεκριμένοι τύποι εγκεφαλικών κυττάρων επηρεάζονται στην κατάθλιψη, χαρτογραφώντας τη δραστηριότητα των γονιδίων μαζί με τους μηχανισμούς που ρυθμίζουν τον γενετικό κώδικα του DNA», δήλωσε ο κύριος συγγραφέας Δρ. Gustavo Turecki, καθηγητής στο McGill, ιατρός-ερευνητής στο Ινστιτούτο Douglas και κάτοχος της Καναδικής Ερευνητικής Έδρας για τη Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή και την Αυτοκτονία. «Μας δίνει μια πολύ πιο ξεκάθαρη εικόνα για το πού συμβαίνουν οι διαταραχές και ποια κύτταρα εμπλέκονται.»
Η ομάδα βασίστηκε σε μεταθανάτιο εγκεφαλικό ιστό από την Τράπεζα Εγκεφάλων Douglas-Bell Canada, μία από τις λίγες παγκοσμίως που περιλαμβάνουν δωρεές από άτομα με ψυχιατρικές παθήσεις.
Χρησιμοποιώντας προηγμένες αναλύσεις του μονοκυττάρου, οι ερευνητές εξέτασαν RNA και DNA από χιλιάδες μεμονωμένα εγκεφαλικά κύτταρα, ώστε να εντοπίσουν ποια συμπεριφέρονταν διαφορετικά σε άτομα με κατάθλιψη και ποιες αλληλουχίες DNA μπορούσαν να εξηγήσουν αυτές τις διαφορές. Η μελέτη ανέλυσε ιστούς από 59 άτομα με κατάθλιψη και 41 χωρίς.
Ανακάλυψαν ότι η γονιδιακή δραστηριότητα είχε μεταβληθεί σε δύο τύπους κυττάρων:
- μία κατηγορία διεγερτικών νευρώνων, που είναι υπεύθυνοι για τη ρύθμιση της διάθεσης και του στρες
- έναν υποτύπο μικρογλοιακών κυττάρων, τα ανοσοκύτταρα, που διαχειρίζονται τη φλεγμονή στον εγκέφαλο.
Και στους δύο αυτούς τύπους κυττάρων, πολλά γονίδια εκφράζονταν διαφορετικά στα άτομα με κατάθλιψη, υποδεικνύοντας πιθανές διαταραχές σε κρίσιμα νευρικά συστήματα. Με τον εντοπισμό των συγκεκριμένων κυττάρων που επηρεάζονται, η έρευνα βοηθάει στην κατανόηση της βιολογικής βάσης της κατάθλιψης και στην απόρριψη ξεπερασμένων αντιλήψεων για την πάθηση.
«Αυτή η έρευνα ενισχύει ό,τι η νευροεπιστήμη μας λέει εδώ και χρόνια», δήλωσε ο Turecki. «Η κατάθλιψη δεν είναι απλώς συναισθηματική κατάσταση· αντικατοπτρίζει πραγματικές, μετρήσιμες αλλαγές στον εγκέφαλο.»
Προοπτικές
Οι επιστήμονες σχεδιάζουν να διερευνήσουν πώς αυτές οι κυτταρικές αλλαγές επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου και αν η στόχευσή τους μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματικές θεραπείες.
Η μελέτη με τίτλο "Single-nucleus chromatin accessibility profiling identifies cell types and functional variants contributing to major depression" των Anjali Chawla και Gustavo Turecki και συνεργατών δημοσιεύθηκε στο Nature Genetics.
Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από τα Canadian Institutes of Health Research, το Brain Canada Foundation, το Fonds de recherche du Québec – Santé και την πρωτοβουλία Healthy Brains, Healthy Lives του Πανεπιστημίου McGill.
