Ευτυχία, εμπιστοσύνη, απόψεις: Όλα στο φως από μεγάλη έρευνα
31 Ιουλίου 2025, 10:00
Πόσο ικανοποιημένοι είμαστε από τη ζωή μας; Ποιες αξίες πρέπει να ενθαρρυνθούν τα παιδιά να μάθουν μέσα στο σπίτι; Κατά πόσο εμπιστευόμαστε τους θεσμούς και τους άλλους ανθρώπους; Ποιους στόχους πρέπει να έχει η χώρα για τα επόμενα δέκα χρόνια; Πώς βλέπουμε το προγαμιαίο σεξ, την ομοφυλοφιλία και την άμβλωση; Πόσο ασφαλείς αισθανόμαστε; Θεωρούμε την τεχνητή νοημοσύνη «καλή» ή «κακή» για την ανθρωπότητα; H διαΝΕΟσις σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) στην Ελλάδα οργανώνουν και υποστηρίζουν για δεύτερη φορά τη συμμετοχή της χώρας στο όγδοο, τρέχον ερευνητικό κύμα της World Values Survey (WVS), της παγκόσμιας έρευνας αξιών που διεξάγεται από το 1981, με σκοπό να παρακολουθεί την εξέλιξη και τον μετασχηματισμό των βασικών αξιών και στάσεων των πολιτών στις σύγχρονες κοινωνίες. Η Ελλάδα συμμετέχει μόλις από το προηγούμενο κύμα.
Ο πλούτος των δεδομένων που προκύπτουν από το νέο ελληνικό σκέλος της WVS απαντά στις προαναφερόμενες ερωτήσεις και παρουσιάζει μια πλήρη και πολυεπίπεδη εικόνα για τις αξίες που θεωρούμε σήμερα σημαντικές ως λαός. Η διαΝΕΟσις δημοσιεύει τα προσωρινά αποτελέσματα αυτού του όγδοου κύματος για την Ελλάδα.
Την ευθύνη του σχεδιασμού του ερωτηματολογίου, όπως και την επιμέλεια της έρευνας, είχε ο Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Σωκράτης Κονιόρδος, σε στενή συνεργασία με τη Βασιλική Γεωργιάδου, καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο και Πρόεδρο του ΕΚΚΕ. Τη δειγματοληψία, τον έλεγχο και τη διεξαγωγή της έρευνας πεδίου πραγματοποίησε η MRB Hellas, σε δείγμα 1.200 ατόμων, μέσω προσωπικών συνεντεύξεων σε νοικοκυριά (CAPI) και συνεντεύξεων CAWI μέσω panel (CINT), από 17/3/2025 έως 2/4/2025. Ταυτόχρονα δημοσιεύεται και σχετική ανάλυση του γενικού διευθυντή και μέλους ΔΣ της MRB, Δημήτρη Α. Μαύρου.
Πολιτική συμμετοχή και θεσμοί
6 στους 10 δηλώνουν ότι η πολιτική είναι πολύ ή αρκετά σημαντική γι’ αυτούς (2017: 33%).
59,3% δηλώνουν ότι το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα επιτρέπει λίγο ή καθόλου σε ανθρώπους σαν αυτούς να έχουν λόγο σε αυτό που κάνει η κυβέρνηση.
9 στους 10 αξιολογούν τη δημοκρατία ως έναν πολύ ή σχετικά καλό τρόπο διακυβέρνησης.
75,5% πιστεύουν πως η δημοκρατία είναι πάντα προτιμότερη από κάθε άλλου είδους διακυβέρνηση.
Όμως:
25,5% βλέπουν θετικά την ύπαρξη τεχνοκρατών, όχι κυβέρνησης, που αποφασίζουν σύμφωνα με αυτό που εκείνοι θεωρούν καλύτερο για τη χώρα.
17,7% βλέπουν θετικά την ύπαρξη ισχυρού ηγέτη που δεν δέχεται τον έλεγχο από τη Βουλή και τις εκλογές.
14,5% βλέπουν θετικά την ύπαρξη στρατιωτικής κυβέρνησης.
Πάνω από τους μισούς (53,1%) δηλώνουν ότι κάνουν την επιλογή τους στις εκλογές επειδή ταυτίζονται με το κόμμα που ψηφίζουν.
Σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι (38,9%) λένε ότι επιλέγουν ένα κόμμα επειδή αντιπαθούν τα υπόλοιπα.
48,9% πιστεύουν πως οι πλούσιοι εξαγοράζουν τις εκλογές.
48% πιστεύουν πως οι ψηφοφόροι δωροδοκούνται.
Με μ.ό. 8,1 στα 10 βαθμολογούν την ύπαρξη διαφθοράς στην Ελλάδα – 10 = «υπάρχει διαφθορά σε αφθονία στην Ελλάδα».
Δεν θεωρούν ιδιαίτερα πιθανό (μ.ό. 4,2 στα 10 – με το 10 = πολύ πιθανό, 1 = καθόλου πιθανό–) κάποιος να τιμωρηθεί για χρηματισμό, δωροδοκία ή άδικη εύνοια.
Προκλήσεις του μέλλοντος
76,3% αναφέρουν την οικονομική ανάπτυξη ως σημαντικό στόχο της χώρας για την επόμενη δεκαετία.
1 στους 3 δηλώνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη «είναι κακή για την ανθρωπότητα».
6,4 στα 10 η βαθμολογία της ατομικής ευθύνης για την κλιματική αλλαγή (10 = «αισθάνομαι πολύ μεγάλη προσωπική ευθύνη να περιορίσω την κλιματική αλλαγή»).
7 στους 10 συμφωνούν ότι «οι δημόσιες πολιτικές θα πρέπει να ακολουθούν τα επιστημονικά δεδομένα, όχι τις πολιτικές προτιμήσεις».
Ανάπτυξη, κόστος ζωής και οικονομικές αξίες
5,4 (στα 10) ο μ.ό. ικανοποίησης των Ελλήνων με την οικονομική τους κατάσταση.
77,4% αναφέρουν ως σημαντικότερο θέμα την καταπολέμηση της αύξησης των τιμών.
6 στους 10 δηλώνουν ότι έχουν ή θα μπορούσαν να έχουν συμμετάσχει σε μποϊκοτάζ.
23% ανέφεραν την αποταµίευση χρηµάτων και αγαθών ως σημαντικές αξίες για να μάθουν τα παιδιά στο σπίτι.
57,2% πιστεύουν ότι η προστασία του περιβάλλοντος θα πρέπει να έχει προτεραιότητα ακόμα και εις βάρος της οικονομικής ανάπτυξης ή των θέσεων εργασίας.
3,7 ο μ.ό. ανάμεσα σε «οι κυβερνήσεις να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη ώστε να φροντίζουν για όλους» (1) ή «οι πολίτες να φροντίσουν για τον εαυτό τους» (10).
5,2 (στα 10) ο μ.ό. μεταξύ ισότητας και ατομικής προσπάθειας ως αντίρροπες προτεραιότητες για την κοινωνία.
5,3 ο μ.ό. ανάμεσα σε κρατική ιδιοκτησία επιχειρήσεων και βιομηχανιών (10) και της ιδιωτικής ιδιοκτησίας τους (1) – αισθητή μετακίνηση προς την πλευρά της προτίμησης της κρατικής ιδιοκτησίας από το 2017 (μ.ό. 4,7).
5,4 ο μ.ό. στο κατά πόσο η σκληρή δουλειά (1) ή η τύχη και οι γνωριμίες (10) εξασφαλίζουν μια καλύτερη ζωή – ελαφρώς προς την πλευρά της τύχης και των γνωριμιών.
Ασφάλεια και πόλεμοι
56,2% ανησυχούν αρκετά ή πολύ για πανδημία ή φυσική καταστροφή.
Περισσότεροι από τους μισούς ανησυχούν για ληστεία, βία, σωματική επίθεση ή σεξουαλική παρενόχληση.
1 στους 2 ανησυχεί για τρομοκρατική επίθεση ή πόλεμο.
27,3% δεν δηλώνουν πρόθυμοι, σε περίπτωση πολέμου, να πολεμήσουν για την Ελλάδα.
36,5% το αντίστοιχο ποσοστό στην Αττική.
Ισότητα των φύλων
Ίδιο ποσοστό ανδρών και γυναικών πιστεύουν ότι τα κορίτσια και οι γυναίκες πρέπει να αποφασίζουν οι ίδιες πότε, αν και με ποιον θα παντρευτούν (~95%) και ότι η εκπαίδευση για τη σεξουαλικότητα βοηθάει τους νέους να παίρνουν συνειδητές αποφάσεις (~84%).
Όμως, 35,8% των ανδρών και 21% των γυναικών (14,8 μονάδες διαφορά) πιστεύουν ότι «ο άνδρας θα πρέπει να γνωρίζει πού είναι η κοπέλα ή η σύζυγός του όλη την ώρα».
16% συμφωνούν με την άποψη ότι «η πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι πιο σημαντική για ένα αγόρι από ό,τι για ένα κορίτσι».
10,7% το ποσοστό των συμμετεχόντων με ανώτερη μόρφωση που συμφωνούν.
1 στους 4 συμφωνεί με την άποψη ότι «όταν οι δουλειές είναι λίγες, οι άνδρες προηγούνται».
87,1% των γυναικών και 68,3% των ανδρών διαφωνούν ότι οι άνδρες γίνονται καλύτερα στελέχη επιχειρήσεων.
85% των γυναικών και 61,7% των ανδρών διαφωνούν ότι οι άνδρες γίνονται καλύτεροι πολιτικοί ηγέτες.
Ικανοποίηση, έλεγχος και εμπιστοσύνη
7 στους 10 δηλώνουν ότι αισθάνονται πολύ ή αρκετά ευτυχισμένοι, ποσοστό αντίστοιχο με του 2017.
76,6%, δηλώνουν ότι έχουν καλή ή πολύ καλή υγεία.
8 στους 10 δηλώνουν ότι συχνά ή μερικές φορές αναλογίζονται το νόημα της ζωής.
6,8/10 ο βαθμός ελέγχου που αισθάνονται ότι έχουν πάνω στη ζωή τους (10 = «έχω πάρα πολλές επιλογές»).
Αντιλαμβανόμενη ικανοποίηση από τομείς της προσωπικής ζωής
14,2% οι σύμφωνοι με την άποψη ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι άξιοι εμπιστοσύνης (2017: 8,4%).
Κοινωνικά στερεότυπα
Κατά πόσο θεωρούν οι Έλληνες ότι δικαιολογούνται κάποιες ενέργειες (μ.ό. στα 10) .
Δικαιολογούνται περισσότερο:
8 προγαμιαίο σεξ
7,4 διαζύγιο
6,4 ομοφυλοφιλία
6,3 άμβλωση
Δικαιολογούνται λιγότερο:
2,1 αποδοχή δωροδοκίας
1,7 κλοπή περιουσίας
1,7 πολιτική βία
1,7 βία έναντι άλλων
1,6 γονείς να δέρνουν τα παιδιά τους
1,5 άνδρας να δέρνει τη γυναίκα του
1 στους 5 (19,2%) δεν θα ήθελε ομοφυλόφιλους για γείτονες.
-14 μονάδες από όσους δήλωναν το ίδιο το 2017. Στην Αττική: 13,4%, ανώτερη μόρφωση: 12%, κεντρώα πολιτική τοποθέτηση: 11,7%.
75% συμφωνούν ότι «τα άτομα που ντύνονται, συμπεριφέρονται ή ταυτίζονται με το αντίθετο φύλο από αυτό με το οποίο έχουν γεννηθεί, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως οποιοσδήποτε άλλος».
Θρησκεία
μ.ό. 7 στα 10 ο βαθμός που δίνουν οι Έλληνες για τη σημασία του Θεού στη ζωή τους.
Περίπου 4 στους 10 πηγαίνουν στην εκκλησία μόνο σε ειδικές θρησκευτικές γιορτές.
54,6% δηλώνουν ότι προσεύχονται σχετικά τακτικά, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ανεξαρτήτως των γιορτών ή των τελετών όπου παρευρίσκονται.
