Λίστες αναμονής ΓεΣΥ: Γιατί διογκώνονται και πώς θα μειωθούν

Σοβαρό, σύνθετο και πολυπαραγοντικό χαρακτήρισε το πρόβλημα των λιστών αναμονής στο Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ) ο Επίτιμος Πρόεδρος της ΟΣΑΚ, Μάριος Κουλούμας, επισημαίνοντας ότι, εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, ενδέχεται να διαβρώσει την εμπιστοσύνη των πολιτών και να υπονομεύσει τα ίδια τα θεμέλια του συστήματος.

Όπως αναφέρει σε άρθρο του, οι λίστες αναμονής δεν αποτελούν κυπριακή ιδιαιτερότητα, ωστόσο στο ΓεΣΥ εμφανίζονται με ιδιαίτερη ένταση λόγω της ταχείας καθολικής εφαρμογής του συστήματος χωρίς την παράλληλη ενίσχυση υποδομών, ανθρώπινου δυναμικού, μηχανισμών ελέγχου και κουλτούρας ορθής χρήσης.

Υπερχρήση και κατάχρηση υπηρεσιών

Σύμφωνα με τον κ. Κουλούμα, η καθολική κάλυψη οδήγησε σε αυξημένη προσέλευση πολιτών σε ιατρούς και διαγνωστικές εξετάσεις – εξέλιξη θετική για τη δημόσια υγεία, η οποία όμως συνοδεύτηκε από φαινόμενα υπερχρήσης και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κατάχρησης, τόσο από ασθενείς όσο και από παρόχους.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην απουσία, για δεκαετίες, κουλτούρας εμπιστοσύνης στην πρωτοβάθμια φροντίδα, με αποτέλεσμα οι πολίτες να απευθύνονται απευθείας σε ειδικούς ιατρούς, επιβαρύνοντας το σύστημα και δημιουργώντας πρόσθετες καθυστερήσεις.

Ο προσωπικός ιατρός στο επίκεντρο

Κομβικό ρόλο στη διαχείριση του προβλήματος καλείται να διαδραματίσει ο προσωπικός ιατρός, ο οποίος, όπως τονίζεται, αποτελεί τον θεμελιώδη πυλώνα και «πύλη εισόδου» του ΓεΣΥ.

Ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ), σύμφωνα με το άρθρο, θα πρέπει να ενισχύσει ουσιαστικά τον ρόλο του προσωπικού ιατρού, παρέχοντάς του πρόσβαση σε ευρύτερο φάσμα φαρμάκων και εξετάσεων, καθώς και θεσμοθετημένα κανάλια επικοινωνίας με ειδικούς ιατρούς. Παράλληλα, επισημαίνεται η ανάγκη αυστηρότερης εφαρμογής κλινικών πρωτοκόλλων και συστημάτων προτεραιοποίησης βάσει βαρύτητας.

Στρεβλώσεις και τεχνητή ζήτηση

Σημαντικό μέρος των καθυστερήσεων αποδίδεται σε περιττές επισκέψεις σε ειδικούς, αλλά και σε στρεβλά κίνητρα που δημιουργούν οι οριζόντιοι περιορισμοί του συστήματος. Όπως σημειώνεται, σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται είτε τεχνητή αύξηση ραντεβού είτε άρνηση εξυπηρέτησης πέραν συγκεκριμένων ορίων, με άμεσο αντίκτυπο στις λίστες αναμονής.

Ως εναλλακτικές λύσεις προτείνονται η κατάργηση των οριζόντιων περιορισμών, η στοχευμένη αποζημίωση ειδικοτήτων με υψηλό φόρτο εργασίας και η υιοθέτηση μοντέλων πληρωμής βάσει ποιότητας και αποτελεσμάτων (value-based care).

Χρόνιοι ασθενείς και ανάγκη μητρώου

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην απουσία ολοκληρωμένου μητρώου χρόνιων ασθενών, γεγονός που οδηγεί σε συχνές επισκέψεις σε ειδικούς ιατρούς ακόμη και σε περιπτώσεις σταθερής νόσου.

Όπως επισημαίνεται, σε χρόνιες παθήσεις σε ύφεση, η παρακολούθηση μπορεί να γίνεται από τον προσωπικό ιατρό, με τον ειδικό να εμπλέκεται μόνο σε περιπτώσεις επιδείνωσης.

Ψηφιακές λίστες και επείγον παραπεμπτικό

Απολαμβάνετε το περιεχόμενο μας? Εγγραφείτε στο newsletter μας!

Θετικά αποτιμάται η εφαρμογή του επείγοντος παραπεμπτικού με ηλεκτρονική σήμανση, ενώ ως κρίσιμη μεταρρύθμιση προβάλλεται η δημιουργία ενιαίου ηλεκτρονικού συστήματος λιστών αναμονής και ραντεβού.

Ένα τέτοιο σύστημα θα ενίσχυε τη διαφάνεια, θα επέτρεπε την επιλογή παρόχου με μικρότερο χρόνο αναμονής και θα περιόριζε φαινόμενα πολλαπλών ραντεβού για την ίδια ειδικότητα.

Ελλείψεις ειδικοτήτων και ανισότητες

Τέλος, γίνεται αναφορά στις ελλείψεις σε συγκεκριμένες ιατρικές ειδικότητες και στις γεωγραφικές ανισότητες, με τη συγκέντρωση υπηρεσιών στα αστικά κέντρα να δημιουργεί προβλήματα πρόσβασης σε αγροτικές περιοχές. Η αντιμετώπιση, σύμφωνα με τον κ. Κουλούμα, προϋποθέτει στοχευμένα κίνητρα και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.

Οι λίστες αναμονής στο ΓεΣΥ, καταλήγει ο κ. Κουλούμας, δεν είναι αναπόφευκτες. Η ουσιαστική αντιμετώπισή τους απαιτεί πολιτική βούληση, συνεχή επένδυση, έξυπνη διαχείριση και ενεργό συμμετοχή τόσο των επαγγελματιών υγείας όσο και των ασθενών.