Κλιματική αλλαγή: Δισεκατομμύρια το τίμημα για την Κύπρο

11 Αυγούστου 2025, 09:34

Βαρύ και μακροχρόνιο προμηνύεται το οικονομικό αποτύπωμα της κλιματικής κρίσης στην Κύπρο. Έκθεση του Κυπριακού Ινστιτούτου προβλέπει ότι, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, οι ζημιές θα κοστίσουν στη χώρα πολλά δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2050, πλήττοντας καίριους τομείς όπως ο τουρισμός, η υγεία και η παραγωγικότητα.

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η αδράνεια μπορεί να έχει «καταστροφικές συνέπειες στην οικονομική ευημερία, την κοινωνική συνοχή και τη δημοσιονομική σταθερότητα», με το κόστος να τριπλασιάζεται μέχρι το 2100.

Η έκθεση με τίτλο «Assessment of Physical and Economic Impacts of Climate Change in Cyprus» την οποία υπογράφουν οι Θεόδωρος Ζαχαριάδης, Μαρία Γαβρούζου, Γιώργος Ζιττής, Πάνος Χατζηνικολάου, Θέο Οικονόμου, Φραγκέσκος Κέκκου, Ηλίας Γιαννάκης και Χρίστος Ζουμίδης, τονίζει την ανάγκη για συνεχή παρακολούθηση και αναθεώρηση των εκτιμήσεων.

Η ανάλυση του Κυπριακού Ινστιτούτου πραγματοποιήθηκε στο μέγιστο δυνατό βαθμό με χρήση εθνικών δεδομένων και προηγμένων μοντέλων προσομοίωσης και βασίστηκε σε ευρήματα από τις πιο πρόσφατες κλιματικές προσομοιώσεις, περιλαμβάνοντας στοιχεία για τις προβλεπόμενες αλλαγές σε μέσες και ακραίες καιρικές συνθήκες έως το 2050 και το 2100.

Ετήσιες και επαναλαμβανόμενες οι κύριες επιπτώσεις

Η έκθεση υπογραμμίζει ότι τα μεγαλύτερα κόστη προέρχονται από, τη θνησιμότητα λόγω θερμότητας, την απώλεια παραγωγικότητας εργασίας και τα χαμένα τουριστικά έσοδα

Αυτές οι επιπτώσεις, χωρίς μέτρα προσαρμογής, όπως τονίζεται, θα επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο.

Αντίθετα, ζημιές σε υποδομές, όπως το ηλεκτρικό δίκτυο και οι παράκτιες εγκαταστάσεις, σημειώνεται ότι έχουν μικρότερη σωρευτική επίδραση, καθώς οι καταστροφές αναμένονται σταδιακά.

Τα κόστη έως το 2050

Σχετικός πίνακας που περιλαμβάνει η έκθεση, παρουσιάζει τις εκτιμώμενες οικονομικές επιπτώσεις για την Κύπρο το 2030 και το 2050, καθώς και το αθροιστικό κόστος έως τα αντίστοιχα έτη.

Ειδικότερα, οι απώλειες στον τουρισμό εκτιμώνται σε €5 δισ. μέχρι το 2050, ενώ η οικονομική επιβάρυνση από θανάτους που σχετίζονται με τη ζέστη αναμένεται να αγγίξει τα €4 δισ.

Παράλληλα, η μείωση της παραγωγικότητας εργασίας προβλέπεται να κοστίσει περίπου €4 δισ. και η αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας περίπου €3 δισ.

Η ανάλυση δείχνει επίσης ότι ορισμένοι τομείς, αν και εμφανίζουν μικρότερα άμεσα οικονομικά κόστη, ενδέχεται να έχουν δυσανάλογες κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες.

Για παράδειγμα, οι απώλειες από δασικές πυρκαγιές και τη μείωση της διαθεσιμότητας νερού εμφανίζονται περιορισμένες σε χρηματικούς όρους, αλλά μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα και την ποιότητα ζωής.

Σημαντικό κόστος προβλέπεται από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, με ζημιές που μέχρι το 2050 υπολογίζονται σε €348 εκατ.

Το Ινστιτούτο ξεκαθαρίζει ότι δεν προστίθενται όλα τα ποσά σε ένα συνολικό νούμερο, καθώς έχουν υπολογιστεί με διαφορετικές μεθόδους και αντιστοιχούν σε διαφορετικούς τύπους επιπτώσεων.

Τα στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν «με διαφορετικούς τρόπους, όπως για εκτιμήσεις διαταραχών στη ζήτηση ή την προσφορά, ή ως πρόσθετες επενδύσεις σε υποδομές», όπως σημειώνεται.

Το εύρος των αναλύσεων

Η έκθεση ενσωματώνει πρόσφατες εκτιμήσεις για τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών και τη θνησιμότητα λόγω καύσωνα και τις επιπτώσεις της λειψυδρίας στη γεωργία και τον οικιακό τομέα.

Λαμβάνει επίσης υπόψη επικαιροποιημένες προβλέψεις για την αυξημένη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας το καλοκαίρι (και τη μείωση τον χειμώνα) καθώς και αποτελέσματα εξωτερικών μελετών για παράκτιες ζημιές από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

Για πρώτη φορά, η ανάλυση περιλαμβάνει προβλέψεις για το πιθανό κόστος στο εθνικό δίκτυο ηλεκτρισμού και στην παραγωγικότητα της εργασίας.

Ειδικές παρατηρήσεις για το κλίμα της Κύπρου

Με βάση τις εκτιμήσεις για «τις πρόσθετες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής», σε ορισμένους τομείς, όπως η λειψυδρία και οι πυρκαγιές, το κόστος φαίνεται μικρότερο, καθώς τέτοια φαινόμενα ήδη παρατηρούνται λόγω του ημίξηρου κλίματος της χώρας.

Η συζήτηση για τα απαραίτητα μέτρα προσαρμογής δεν εντάσσεται στην παρούσα ανάλυση.

Ωστόσο, τα στοιχεία υπογραμμίζουν τους «κρίσιμους τομείς στους οποίους πρέπει να ληφθεί δράση το συντομότερο δυνατό», σε ευθυγράμμιση με τη νέα Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν το τέλος του 2025.

2100: Κίνδυνος για την οικονομική και κοινωνική σταθερότητα

Για τους τομείς που εξετάστηκαν, τα κόστη έως το 2100 είναι «πάνω από τριπλάσια σε σχέση με το 2050».

Αυτό το στοιχείο, σύμφωνα με τους ειδικούς, δείχνει ότι η αδράνεια μπορεί να έχει «καταστροφικές συνέπειες στην οικονομική ευημερία, την κοινωνική συνοχή και τη δημοσιονομική σταθερότητα» της Κύπρου.

Παρότι υπάρχουν προβλέψεις για την επίδραση της κλιματικής κρίσης σε ορισμένους τομείς έως το 2100, αυτές δεν περιλαμβάνονται στον σχετικό πίνακα λόγω ελλιπούς κάλυψης όλων των τομέων, μεγαλύτερης αβεβαιότητας και υπέρβασης του πολιτικού/οικονομικού ορίζοντα σχεδιασμού.

Συντηρητικές οι εκτιμήσεις

Η Έκθεση τονίζει ότι οι εκτιμήσεις είναι συντηρητικές, καθώς εξαιρούνται μη γραμμικές επιπτώσεις από υπέρβαση οικοσυστημικών ορίων, ακραία φαινόμενα (παρατεταμένοι καύσωνες, αιφνίδιες πλημμύρες, σοβαρή λειψυδρία) που γίνονται συχνότερα.

Εξαιρούνται επίσης, αλυσιδωτά γεγονότα (π.χ. υπερθέρμανση καλωδίων → διακοπές ρεύματος → πυρκαγιές) και δυσκολότερα ποσοτικοποιήσιμες επιπτώσεις (απώλεια βιοποικιλότητας, ζημιές σε πολιτιστικά μνημεία, επιδημίες από μεταδιδόμενα νοσήματα).

Η έκθεση του Κυπριακού Ινστιτούτου καταλήγει ότι η «συνεχής παρακολούθηση και αναθεώρηση των εκτιμήσεων είναι απαραίτητη», καθώς οι υπολογισμοί για το κόστος της κλιματικής αλλαγής ενέχουν αβεβαιότητα και πρέπει να εμπλουτίζονται με νέα δεδομένα και μελλοντικές έρευνες.

Ακολουθεί ο συνοπτικός πίνακας εκτιμώμενου κόστους της κλιματικής αλλαγής.